IK HOU VAN MIJN
ZEEUWSE LANDSCHAP
COLOFON
DOOR ARNOLD VAN DER WEES
3
Ik groeide op tussen geuren van
scheerzeep, berkenwater, Javaanse
jongens en natte regenjassen. Mijn
vader was dorpskapper, hij knipte en
schoor, maar verkocht ook tabaks
waren. Vaak hielp ik hem daarbij, uit
eigenbelang om eerlijk te zijn. Tussen
de pakjes Rizziavloe zaten plaatjes.
Het ging mij vooral om de vogelplaat
jes, die ik van klanten probeerde te
bietsen. Ik kan niet achterhalen wat
me zo aantrok in die plaatjes, want
evengoed verzamelde ik vissenplaat-
jes en zelfs autoplaatjes. Mijn prille
belangstelling voor de natuur leidde
vervolgens jarenlang een latent
bestaan.
Totdat ik in '78 op Schouwen kwam,
toen werd alles anders. Bijna meteen
viel ik voor het Zeeuwse landschap en
al snel volgde ik met Schouwse voge
laars vanaf inlaagdijken de najaars
trek van krombekken, kanoeten en
rosse grutto's. Menige zomeravond
bracht ik met de plantenwerkgroep
van de Natuur- en Vogelwacht door
op zandplaten in de Grevelingen, waar
botanische hoogstandjes als parnas-
sia en bitterling werden omlijst door
verre einders met kraakheldere
bloemkoolluchten. Je hoeft niet eens
veel historische kennis van Zeeland
te hebben om te zien hoe het zijn rijk
dom aan vormen heeft gekregen door
een eeuwenlang omgaan van mensen
met de natuur. En hoe je, als je door
het Zeeuwse landschap reist, je
beweegt door de lagen van de tijd.
Veel plekken geven een beeld van het
renaissance-ideaal: een harmonieus
samengaan van natuur en cultuur. Het
Zeeuwse land lijkt minutieus geor
dend. De Zak van Zuid-Beveland is
voor mij zo'n prentenboek voor het
geheugen. In de aanleg van vliedber
gen, kreekruggen, dijken, inlagen,
dorpjes, stadjes, vestingen en forten
hebben Zeeuwen eeuwenlang hun
tekens in het landschap aangebracht.
Zo ontstond het fijnmazige
Zaklandschap, een product van
Zeeuwse "hekkigheid", een landschap
waar je vanaf menige dijk in kunt
kijken als in een kijkdoos.
Onwillekeurig hebben de Zeeuwse
boeren, burgers en vissers altijd al
aan natuurontwikkeling gedaan. Er is
haast geen natuurgebied aan te
wijzen of de mens heeft het mede tot
stand gebracht. De verscheidenheid
van het Zeeuwse landschap is mede
aan menselijk ingrijpen te danken. Op
veel plaatsen zouden kenmerkende
landschappen spoedig weer verdwij
nen als de menselijke exploitatie
ervan zou ophouden. Natuur en cul
tuur blijken helemaal geen geboren
vijanden te zijn, maar hebben elkaar
nodig om tot volledige expressie te
komen.
Hoewel al dat geploeg en gegraaf in
de loop der eeuwen voor een oogstre
lende metamorfose heeft gezorgd, bli
jven bij mij niettemin onvermijdelijke
ambivalenties parten spelen. Wellicht
in 'blessuretijd' komen we steeds
meer tot het besef dat natuurlijke
processen slechts tijdelijk beheers
baar zijn.
Grootschalige ingrepen in onze, in
vele toonaarden bezongen Delta, ken
nen zo hun keerzijde. Het aanleggen
van waterbouwkundige werken in de
Deltawateren veroorzaakte op z'n best
een Oosterschelde met licht anorexia-
achtige trekjes en op z'n slechtst een
omzetting van een hoog productief
estuarium in een nieuw zoet Volkerak-
meer dat lijdt aan boulimia. Een les
die we wellicht geleerd hebben is dat
'Moeder Natuur' uiteindelijk de beste
ingenieur blijkt te zijn.
Dhr. A. van der Wees is beleids
medewerker bij de afdeling integraal
waterbeheer van Rijkswaterstaat
Zeeland.
Redactieadres
Stichting "Het Zeeuwse Landschap"
Landgoed Landlust
Postbus 25, 4450 AA Heinkenszand
Telefoon 0113-569110
Telefax 0113-569111
E-mail: info@hetzeeuwselandschap.nl
Postrekening 245740
Bank: ABN-AMRO Middelburg
Bank: Rek.nr. 51.03.36.167
Giro van de bank: 46882
Redactie
J. van den Boom - G.J.C. Buth - M.A. Hemminga -
M. Jacobusse - J. Karkdijk - A. van der Wees
Eindredactie
J. Karkdijk
Coxstraat 3, 4421 DC Kapelle
E-mail: jkarkdijk@zeelandnet.nl
Kopij
Bijdragen voor dit blad in de vorm van artikelen,
ingezonden stukken, foto's enz. kunnen worden
gezonden aan de redactie. Inleveren voor het einde
van elk kwartaal. Plaatsing van artikelen betekent
niet dat deze het inzicht van de redactie weergeven.
Vormgeving en productie
Boom Kollektief, Goes
Projecten van Het Zeeuwse Landschap
worden mede ondersteund door:
<1-
I NATIONALE I
LOTERIJ!
Bcruliaid
LoncLi Anjer
VSB FONDS
STICHTING
HET ZEEUWSE
LANDSCHAP
„Zeeuws Landschap" is een uitgave van de Stichting
„Het Zeeuwse Landschap". Het blad verschijnt vier
maal per jaar en wordt toegezonden aan begunstigers
van de Stichting.
De uitgaven van de Stichting geven voorlichting over
het behoud van en de zorg voor landschappelijk,
natuurwetenschappelijk en cultuurhistorisch belangrijke
terreinen in het algemeen en in Zeeland in het bijzon
der. Overname van artikelen en illustraties alleen met
toestemming van de redactie met bronvermelding.