fel
Figuur:
Maximaal aantal
kleine zwanen in
Zeeland tussen
1990 en 2001.
(Ganzenwerk-
groep Zeeland)
Roepende
kleine zwanen.
(Cor Berrevoets)
Zeeland zijn er een aantal plaatsen
waar kleine zwanen goed zijn te
bekijken. Een van de allerbeste
plaatsen is de Bloois- en Oud
Bommenedepolder tussen Zonnemaire
en Brouwershaven op Schouwen-
Duiveland. Vrijwel jaarlijks komen in
deze omgeving tot enige honderden
kleine zwanen samen met grote
groepen rietganzen voor. Als ze niet
in die polder zijn waar te nemen dan
toch zeker wel in de nabije omgeving
van Zonnemaire en Brouwershaven.
Ook op Noord-Beveland komen op
een aantal plaatsen regelmatig kleine
zwanen voor. Zo zijn ze vaak te zien
in de Nieuw-Noord-Bevelandpolder in
de omgeving van Colijnsplaat of
verder westelijk nabij Kamperland.
De exacte plaats kan van dag tot dag
veranderen, omdat de vogels vooral
tijdens de bietenoogst vaak op zoek
zijn naar de meest recent geoogste
percelen.
Het waarnemen van kleine zwanen
kan een groot deel van de dag plaats
vinden. Vrij vroeg in de morgen (in
de schemering) vertrekken de kleine
zwanen van hun slaapplaatsen
(Grevelingenmeer, Veerse Meer, Braak
man) naar de foerageergebieden. Grote
slierten vliegen dan richting de
geoogste aardappel- en bietenpercelen
waar ze ook de dag ervoor vaak
voedsel zochten. Slaapplaatsen kunnen
zeer grote groepen kleine zwanen
herbergen, die overdag vaak over
grote gebieden uitzwermen. Zo
komen de vogels die in het Greve
lingenmeer slapen, voor over een
groot deel van Schouwen-Duiveland.
Vaak zijn deze groepen in het veld al
op grote afstand waar te nemen als
witte vlekken in het landschap.
Doordat ze op geoogste bieten- en
aardappelakkers foerageren, is het
niet al te moeilijk om dichtbij te
komen. Het is wel belangrijk om dan
niet uit de auto te stappen, omdat
op die manier de kans groot is dat
ze wegvliegen (waarnemen per fiets of
lopend is daarom ook erg moeilijk).
Daarna is het gewoon een kwestie
van kijken en vooral enig geduld op
brengen.
Wat is er te zien
Er is veel activiteit in foeragerende
groepen kleine zwanen waar te
nemen. Zo is het leuk om een familie
binnen de grote groep te volgen. Al
schuifelend door een geoogste bieten
akker zie je dat de ouders vaak de
weg al rondpikkend "vrijmaken" voor
hun jongen. Echte gevechten komen
daarbij niet al te vaak voor, maar ze
hebben wel behoefte aan wat ruimte
voor de familie. De aankomst van
andere kleine zwanen leidt tot
speciaal gedrag; vaak gaan diverse
vogels bij elkaar staan en roepen ze
om het hardst met hun vleugels wijd
gespreid. Ook zul je vaak groepjes
(families) kleine zwanen tijdens het
foerageren even zien wegvliegen
wanneer er geen zoet water op de
akker te vinden is. Regelmatig wordt
er namelijk een slokje water
gedronken, soms in een nabije sloot
en soms in een nabijgelegen kreek
of ander watertje. Later op de dag
kan het vertrek - andermaal in de
schemering - naar de slaapplaatsen
worden bekeken. Steeds meer en
steeds vaker zijn er dan roepende
vogels in de groep. Plotseling
vertrekken er enkele en niet kort
daarna vertrekt een groot deel van
de kleine zwanen. De laatste zullen
pas in het donker vertrekken en
alleen de geluiden tijdens het vliegen
zijn dan nog enige tijd waarneembaar.
Na een dergelijke ervaring zal het
duidelijker zijn waarom Zeeland naast
"ganzenland" ook "kleine zwanen"-
land is.
Met dank aan de Ganzenwerkgroep
Zeeland.
Dhr. C. Berrevoets is coördinator van
de ganzen- en zwanentellingen in
Zeeland.
