VOSSEN KOLONISEREN
ZEELAND IN SNEL TEMPO
DOOR CHIEL JACOBUSSE
ds is bezig aan een stevige opmars in Nederland. Ook in sommige delen van Zeeland is een
waarneming van een vos geen uitzondering meer. Moeten we daar blij om zijn of vormt het een bedreiging
voor bijvoorbeeld weidevogels? Er is nog maar weinig over nagedacht.
Als de vos ten tonele verschijnt is
dat dikwijls onverwacht. Zo ook in
de lepelaarkolonies in het oudste
natuurreservaat van Nederland, het
Naardermeer. De vos hield er ware
plundertochten en iedereen hield zijn
hart vast.
Voor lepelaars heeft Nederland een
speciale verantwoordelijkheid, want
tot voor kort was ons land het enige
in Noordwest-Europa waar lepelaars
broeden. Natuurbeschermers vonden
bijna unaniem dat in dit speciale
geval de vos bejaagd moest worden.
En zo gebeurde, maar de vos liet
zich niet zonder meer verjagen.
Bovendien.... het "kwaad" was al
geschied.
Wat er aanvankelijk als een enorme
bedreiging uitzag, bleek uiteindelijk
een geweldige impuls voor de lepe
laarstand. De kolonie raakte op drift
en de lepelaars gingen ijverig op
zoek naar nieuwe geschikte broed
gebieden. Overal ontstonden nieuwe
kolonies, tot in de ons omringende
landen toe. Ook in Zeeland werden
enkele geschikte broedgebieden
gekoloniseerd, te weten in het
Veerse Meer, het Krammer Volkerak
en het Markiezaat. De lepelaar staat
er beter voor dan ooit.
Er bestaat nog zo'n successtory. Die
betreft de zilvermeeuwen in de
Hollandse vastelandduinen. Jarenlang
maakten natuurbeheerders zich druk
over de steeds maar uitdijende
populatie van deze roofzuchtige
meeuw. Niet zelden ging dat ten
koste van andere grondbroeders uit
het duin als de wulp en de bergeend.
Dat duurde totdat de vos op het
toneel verscheen. Die wist de
meeuwenstand in korte tijd sterk te
reduceren door de kolonies te
plunderen. Alleen de paren die als
reactie op het gevaar op de platte
daken van flatgebouwen nestelden,
weten nu nog jongen groot te
brengen. Het meeuwenprobleem is
verleden tijd! Het zijn dit soort feiten,
die - samen met het onverwachte op
doemen van de vos in nieuwe
gebieden- ervoor zorgen dat er door
natuurbeheerders nauwelijks wordt
nagedacht over de impact van een
nieuwe toppredator als de vos.
Hoe komt het eigenlijk dat de vos
zich zo uitbreidt? In historische tijden
heeft de vos zich nooit in West-
Nederland vertoond. Er zijn althans
geen gedocumenteerde
waarnemingen van de laatste eeuwen.
Dat het dier nu zo'n snelle opmars
maakt, komt vooral doordat jonge
vossen een veel betere overlevings
kans hebben dan vroeger. Het zijn
vooral de jonge exemplaren die
wegtrekken om nieuwe gebieden te
koloniseren.
Een zeer groot deel daarvan kwam
vroeger om door voedselschaarste,
mede doordat ze nog onvoldoende
ervaring hebben met het bemach
tigen van een prooi. De vos heeft
zich echter de laatste decennia ont
popt tot een rasechte cultuurvolger
die uit vuilnisbakken en containers
het eetbaar afval opvist en zo de
tijden van schaarste overleeft.
Bovendien zijn vossen in staat om
ook bij de voortplanting de tering
naar de nering te zetten. Als er
voldoende voedsel is worden er
meer jongen geproduceerd.
Verspreiding in Zeeland
Al halverwege de jaren tachtig werd
in de inlaag voor de Vlietepolder op
Noord-Beveland een vos geschoten
(sic!). Algemeen werd er toen van uit
gegaan dat het om een uit gevangen
schap ontsnapt exemplaar ging.
Daarvan zijn we inmiddels niet meer
zo zeker, want jonge vossen kunnen
