\C^r
mm
Planten van natte duin
valleien terug in Oranjezon
N;
'VP.
*5
174
Door Chiel Jacobusse
latte duinvalleien worden vanouds beschouwd als een Mekka voor floristen. Er is sprake van
een grote variatie enerzijds, maar anderzijds ook van een aantal gespecialiseerde soorten die
typerend zijn voor dit milieu. Vanouds is Oranjezon en omgeving bekend als vindplaats van een
aantal van die bijzondere soorten. Als gevolg van verdroging van de duinen waren veel soorten
echter in de loop van de twintigste eeuw verdwenen. Dankzij herstelprojecten is inmiddels een
aantal soorten weer present, en het ziet er naar uit dat er nog meer soorten zullen terugkomen.
Dit artikel geeft de stand van zaken anno 2002.
Natte duinvalleien kunnen op verschillende manieren
ontstaan. Primaire valleien ontstaan op aangroei
ende standen als zich een nieuwe duinenrij vormt,
die ervoor zorgt dat een stuk strandvlakte geleide
lijk aan gevrijwaard raakt van overstroming met
zeewater. In de Nederlandse situatie is aangroei
van de kust en dus ook het ontstaan van primaire
duinvalleien een zeldzaam fenomeen. Een schitte-
Het Munninkendal,
een oude, herstelde
duinvallei.
(Chiel Jacobusse)
rend voorbeeld van zo'n primaire vallei, een van de
weinige, vormt de Verklikker, in de Kop van
Schouwen. Zo'n primaire vallei is aanvankelijk vooral
begroeid met planten uit de zilte sfeer, zoals melk-
kruid, zilte rus, hertshoomweegbree en moeraszout-
gras. Als de laatste soort verschijnt, is dat een teken
van voortschrijdende ontzilting en dan kan worden
uitgekeken naar planten als het fraai duizendgul-
denkruid, de waterpunge en de krielparnassia.
Secundaire duinvalleien ontstaan door verstuivings
processen in bestaande duincomplexen. Als de
wind eenmaal grip krijgt op een stuk duingebied
kan die verstuiving met enorme snelheid doorgaan;
soms daalt het maaiveld met meerdere meters per
jaar. Ook secundaire duinvalleien ontstaan nauwe
lijks meer, omdat in het kader van het kustbeheer
de duinen worden vastgelegd door de aanplant van
helm en andere waterstaatkundige maatregelen.
Slechts op plaatsen met een zeer brede duinenrij
krijgen de elementen soms tot op zekere hoogte
vrij spel. Voor een mooi voorbeeld moeten we
wederom naar de kop van Schouwen, en wel naar
de Zeepeduinen, waar fraaie secundaire valleien
met de bijbehorende vegetatie te bewonderen zijn.
Kwelwater
Dat duinvalleien zo gevarieerd zijn, komt vooral
door het optreden van kwelwater.
In de duinen in Zuid-Nederland heeft dat kwelwa
ter een hoog kalkgehalte en veel duinvalleiplanten
zijn uitgesproken kalkminnend. Het geldt bijvoor
beeld voor de parnassia, de moeraswespenorchis en
voor de herfstbitterling. Stuk voor stuk zijn het
zeldzame soorten, die daarnaast ook nog eens bij
zonder mooi zijn om te zien. Omdat de kwel niet
overal even sterk is, terwijl bovendien processen als
