4
De wallen van Retranchement, een cultuurhistorisch element dat bijdraagt aan de specifieke kwaliteiten
van Zeeland. (Chiel Jacobusse)
zichtbaar in het netwerk van binnendijken, de
kreekrestanten, de welen en dergelijke; ten derde,
het goed bewaard zijn van deze natuurlijke en cul
tuurhistorische waarden in een landschap dat
groen en open is gebleven, als gevolg van het lang
durige isolement van de eilanden in de delta. Als
de aanwijzing tot Nationaal Landschap bijdraagt
aan het bewaard blijven van die waarden kunnen
we daar alleen maar gelukkig mee zijn!
Maar de aanwijzing tot Nationaal Landschap houdt
meer dan alleen maar behoud van ruimtelijke kwa
liteiten in. Heel nadrukkelijk wordt in de Vijfde
Nota gesteld dat er ook een gerichte ontwikkeling
in de Nationale Landschappen in gang zal worden
gezet: het Rijk zal in overleg met de provincie ont
wikkelingsprogramma's gaan opstellen die zullen
leiden tot investeringen in landschap, cultuurhisto
rie, natuur, water en landbouw. Met andere woor
den: er zal van rijkswege geld worden gestoken in
een verdere kwaliteitsverbetering van de Nationale
Landschappen. Ook dat is goed nieuws.
Opgaven
Met de aanwijzing tot Nationaal Landschap gaat
Zeeland meespelen in de nationale eredivisie van
waardevolle gebieden. Het krijgt als het ware een
keurmerk mee. Dat is natuurlijk goed nieuws voor
de recreatiesector, die duidelijk gebaat is bij een zo
aantrekkelijk mogelijke omgeving. De opgave is
natuurlijk wel om de recreatieve ontwikkelingen
nu zodanig te sturen dat ze niet conflicteren met
het doel van de aanwijzing, het overeind houden
van kwaliteiten van het landschap. Dit zal onge
twijfeld één van de belangrijkste opgaven zijn bij
het ontwikkelingsprogramma dat moet worden
opgesteld. Ook de landbouwsector kan zijn zege
ningen tellen: het kabinet wil dat het beheer van
de Nationale Landschappen mede zal worden
gedragen door de boeren. De mogelijkheden voor
de boeren om uit het onderhoud van het land
schap een deel van hun inkomen te verwerven
worden daarmee uitgebreid. Voor het behoud van
het platteland is dat prima: het vitaal blijven van
de grondgebonden landbouwbedrijven is welhaast
een voorwaarde voor het groen en open blijven
van het landelijk gebied in Zeeland. Maar er kan
nog wel het nodige aan die open ruimte gebeuren.
Op veel plekken in de diverse landbouwgebieden
in Zeeland is landschappelijk nog een duidelijke
kwaliteitsslag te maken. Uit een recent onderzoek
naar de opvattingen en meningen over het
Nederlandse platteland blijkt dat natuurlijkheid en
kleinschaligheid hoog worden gewaardeerd,
in tegenstelling tot de kaalheid en grootschalig
heid van veel moderne agrarische landschappen.
Meer bosschages, struwelen en bomen langs kavel-
grenzen en op het boerenerf maken het landschap
dus aantrekkelijker, en vormen tevens de concrete
beheersobjecten waarvoor de boeren betaald zou
den kunnen worden. Voor de toevoeging van meer
natuurlijke elementen aan het netwerk van dijken,
