Agrarisch Natuurlandschap
TJTJT.TJ V* 755
vAi\Tl)SCllAri|
1
Door Marten Hemminga
Kc
koesteren wat er in Zeeland aan natuur aanwezig is. Dat is vanzelfsprekend de opzet van Het
Zeeuwse Landschap. Mogelijkheden om grootschalige natuurgebieden te laten groeien zijn ech
ter beperkt. Winst voor natuur en daarom ook voor de mens is echter te boeken door aanpassing
van de inrichting van het buitengebied. Door natuurelementen toe te voegen, kan een kaal agra
risch gebied veranderen in een aantrekkelijk agrarisch natuurlandschap.
Een aantal inpolderingen in de twintigste eeuw uit
gezonderd, is de landwinst die in de afgelopen eeu
wen door bedijkingen in het deltagebied werd ver
kregen vooral bedoeld geweest voor agrarisch
gebruik, zoals beweiding of akkerbouw. Tot de dag
van vandaag is Zeeland een provincie met een sterk
agrarisch karakter. Nog steeds is de landbouw de
belangrijkste ruimtegebruiker in het buitengebied.
De aanloop
In de eeuwen van landschapsgeschiedenis die ach
ter ons liggen, heeft de economische exploitatie
van het land altijd vooropgestaan. Dat was in
Zeeland zo, en in de rest van Nederland niet
anders. Inrichting en gebruik werden bepaald
door de behoeften en mogelijkheden van de
bewoners. In de periode vóór de snelle technologi
sche ontwikkelingen in de landbouw in de twintig
ste eeuw, ging die economische exploitatie samen
met de instandhouding van een afwisselend en
aantrekkelijk landschap. De talloze hagen die de
kavelgrenzen omzoomden, waren soms bewust
geplant als functionele veekeringen, waren deels
ook spontaan ontstaan, maar hadden hoe dan ook
onbedoeld een landschappelijke en ecologische
waarde. Laaggelegen, drassige of zoute gebiedjes
bleven ongebruikt of werden hoogstens als margi
nale weidegrond ingezet, overgelaten aan de
natuur, niet uit liefde daarvoor, maar als resultaat
van een nuchtere kosten-baten analyse.
Soortgelijke overwegingen leidden er honderd jaar
geleden toe dat langs kavelranden steeds meer
prikkeldraad werd gebruikt als veekering, en dat
grondverbeteringstechnieken werden ingezet om
ook niet of nauwelijks gebruikte landsnippers
intensief te kunnen benutten. Kavelvergroting en
egalisering droegen verder bij aan het economisch
rendabele gebruik. Dat vooral in de afgelopen
eeuw het landschap zo sterk is veranderd, is met
name het gevolg van de radicaal andere, moderne
technologieën die konden worden ingezet.
Onbedoeld is daarmee het aandeel natuur in het
landschap in de verdrukking geraakt en zijn de
esthetische waarden van dat landschap afgenomen.
De nieuwe realiteit
Inmiddels zijn we aangeland in een nieuw millen
nium. Zoals alle generaties voor hem, staat ook de
hedendaagse boer voor de vraag hoe hij zijn grond
rendabel kan maken. Het antwoord op die vraag
was nooit eenvoudig, maar tegenwoordig zeker
niet. De nieuwe economische realiteit omvat
concurrentie op een open wereldmarkt,
Afwisselend heggenlandschap met drinkpoelen ten
zuiden van Nisse. (Chiel Jacobusse)
