13
Het Kuiperswegje op een topografische kaart uit
1856. (Grote Historische Provincieatlas Zeeland)
Het Kuiperswegje bestond nog in 1990.
(Grote Provincie Atlas Zeeland, 1990)
©Topografische Dienst. Emmen
plaats, maar misschien had het ook wel een minder glo
rieus verleden. Het komt in elk geval al voor op de staf
kaart van 1856-1858. Al met al dus een baantje van om
en nabij de 150 jaar oud. Sinds het voorbije najaar is
het weg; geëgaliseerd, gescheurd en in een grote lap
bouwland opgenomen. Alleen het damhek is geble
ven. Voor hoelang?
Baene nae Ko Simonse
Dan vermoed je: dit is geen complot, nee er moet een
systeem achter schuilen. Want je weet ineens van nog
een derde verdwijning, ook weer spoorloos, zonder
ruchtbaarheid, zonder actievoerders, zonder protest.
Als je vanuit Middelburg de Breeweg nam, dan kon je
vlak voor de Braamweg via een onverharde wegeling
bij een boerderij komen. Op de kaart met vooroorlogse
veldnamen heet het de Baene nae Ko Simonse. Via het
erf van die boerderij kwam je vervolgens - binnendoor
dus - uit op de Meinersweg, recht tegenover de Berg
van Potter. Ook deze wegeling was oeroud. Het volgde
naadloos de contouren van een lage, smalle kreekbed
ding. Maar het is wel verdwenen, dichtgeschoven en
getrokken bij het aangrenzende land. Vorig jaar of het
jaar daarvoor geruisloos als erfgoed verduisterd. Je
kunt de boerderij nu benaderen via de Meinersweg en
via een nieuw aangelegde oprit vanaf de Breeweg.
En de berg? Dié ligt er nog
Dit gebeurt dus, dit kan, anno 2002. Verduistering van
erfgoed, van cultuurhistorie, van natuurhistorie.
Onherstelbaar en onvervangbaar, want een eventueel
nieuwe wegeling is beslist niet hetzelfde als een oude.
Hoe valt dit verlies bijvoorbeeld te rijmen met de
inspanningen in het kader van de landelijke campagne
Erfgoed al goed uit 2000? Toen is nota bene terecht het
plan bekroond om een wegeling op Zuid-Beveland (de
Biesterhoekse wegeling bij 's-Heer Hendrikskinderen)
beter toegankelijk te maken. En hoe valt dit verlies te
rijmen met allerlei vormen van beleid om het platteland
juist weer meer toegankelijk te maken, zodat kleinscha
lige vormen van zogeheten recreatief medegebruik
mogelijk worden? Met de nodige moeite en flink wat
geld ontwikkelen we vandaag nieuwe voetpaden en
tegelijkertijd vernietigen we bestaande verbindingen.
Beschavingspeil
In een advies uit 1939 schreef Jac. P. Thijsse: "De voet
paden geven op Walcheren ongeloofelijk mooie wan
delgelegenheden. In stand houden, desnoods uitbrei
den". Thijsse kon toen niet voorzien dat oorlogsinunda
tie en herverkaveling niets van al dit moois zouden
overlaten. Niets? Vrijwel niets. Zouden alleen al niet
deze voorgeschiedenis en de uiterste zeldzaamheid van
wat wél overbleef, ons extra gierig moeten doen zijn
op elke meter authenticiteit?
En H. Cleyndert, een even gedreven als bescheiden
voortrekker op het gebied van natuur en landschap,
constateerde in 1956 al: "Ongetwijfeld is de zorg die
een volk aan zijn eigen landschap wijdt, voor een groot
deel als een weerspiegeling, als de maatstaf van het
innerlijke beschavingspeil van een natie te beschouwen."
Hoe beschaafd zijn wij in Zeeland eigenlijk?
Drs. A.P. de Klerk is historisch-geograaf.
Dit artikel is in een andere vorm eerder gepubliceerd in
'De We te'.
De 'Baene nae Ko Simonse'. Op deze kaart uit
1990 is de oeroude wegeling nog steeds te zien.
(Grote Provincie Atlas Zeeland, 1990)
