9
Normaliter is een menu van grote zandspierlng vol
doende om een kuiken groot te brengen, maar onder
de huidige omstandigheden begint er nog iets anders
mee te spelen. De vaste partners op een broedplaats
van de grote sterns zijn de kokmeeuwen. En de kok
meeuwen hebben ook een nest kuikens te verzorgen.
Iedere dalende grote stern met een vijftien centimeter
lange zandspiering, opvallend bungelend in de snavel,
wordt besprongen door vijf kokmeeuwen. In het lucht
ruim zie je uitputtende achtervolgingen, waarvan de
afloop bijna altijd in het voordeel van de meeuwen is.
Het is al langer bekend, dat naast het voedingsvoor
deel, ook onder druk van de piraterij van de kokmeeu
wen, de grote sterns zich zo snel mogelijk toeleggen op
het vangen van haring.
Haring is bij een gelijk gewicht korter en het lukt het
de kokmeeuwen minder goed om de prooi te kapen. Er
wordt veel zandspiering gekaapt en naarmate de aan
voer van vis afneemt, neemt de effectiviteit van de
piraterij toe! Om nog iets van het broedseizoen te red
den zal de haring snel binnen het bereik van de grote
sterns moeten komen.
Het jaar van de wijting
In begin juni bereiken ons de eerste berichten, dat de
garnalenstand op instorten staat. De garnalenstand
beleeft een dieptepunt. Nu beginnen langzaam maar
zeker de puzzelstukjes op hun plekje te vallen en wordt
het plaatje zichtbaar. Het gaat voor de sterns dit jaar
niet meer goed komen. De haring is wel degelijk op tijd
voor de kust verschenen en gewoon op tijd het estuari
um binnengezwommen. En waarom ook niet: er was
immers niets abnormaals met de watertemperatuur en
elders langs de kust was de haring wel te vinden. De
zoektochten van de grote sterns en visdiefjes waren al
voor hun komst naar Zeeland tot mislukken gedoemd.
Het is een jaar van de wijting. De wijting beleeft weer
eens een topseizoen. En als er één jager onder de roof
vissen is, dan is dat de wijting wel. De immense scholen
jagende jonge wijting richten zich volledig op de gar
nalen. Vervolgens gaan deze snelle zwemmers massaal
Dwergstern met haring. (Chiel Jacobusse)
Jonge grote stern. (Chiel Jacobusse)
over op de scholen kleinere vis. Iedere school jonge vis
die het estuarium wil binnenzwemmen, wordt aange
vallen en massaal opgevreten. Het feestmaal is pas
voorbij als de laatste visscholen zijn aangekomen.
Alleen de oudere en snellere zwemmers weten weg te
komen en voor de sterns blijft er nog maar weinig te
halen. Te weinig om een broedsel groot te brengen.
Kleine Stampersplaatje
En de grote sterns van het Kleine Stampersplaatje? De
broedkolonie op de Kleine Stampersplaat is recentelijk
ontstaan; ze heeft zich dit jaar afgesplitst van de traditi
onele kolonie op de Hompelvoet vanwege de onrust
door de daar aanwezige rovers. De grote sterns hebben
zich op het Stampersplaatje gevestigd bij tientallen kop
pels kokmeeuwen, want dat biedt enige veiligheid tegen
de aanvallen van de zilvermeeuwen. Elders, op de hoofd
kolonies van de sterns, huizen naast, tussen en rond de
nestelende sterns vele honderden efficiënt piratende
kokmeeuwen. Op het Stampersplaatje was het aantal
kokmeeuwen in verhouding echter verwaarloosbaar, net
als het effect van hun piraterij. De meeste vis kwam hier
dus gewoon in de sternmagen terecht. Ondanks de weers
omstandigheden en de gebrekkige voedselbeschikbaar-
heid bleef de conditie van de sterns hier goed! Ze groei
den in snel tempo op en vlogen op tijd uit.
Piepklein
Rond half augustus begint de wijting eindelijk af te
nemen. Maar dan is het voor de sterns te laat. De
meeste sterns zijn dan al op weg naar de Straat van
Gibraltar of ze zijn zelfs al verder. Van de gelegde 1.4 ei
per paar van de grote stern is op de Hoge Platen uitein
delijk 0.03 jonge stern uitgevlogen en bij de visdief is
dat zelfs nog minder: 0.02 jong per paar! Een sternsei
zoen om maar snel te vergeten. Of krijgt dit muisje nog
een staartje? Want volgend jaar zou de piepkleine
zandspiering en haring van nu groot genoeg moeten
zijn om de teruggekeerde grote sterns in april opnieuw
in conditie voor het broedseizoen te brengen.
Drs. R. Beijersbergen is hoofd van het district Zuid van
Stichting Het Zeeuwse Landschap.
