Herten in de Walcherse
Manteling
6
Door Chiel Jacobusse
Wa
aarschijnlijk is er in Zeeland geen gebied dat zo rijk is aan hertachtigen als de Manteling van
Walcheren. Niet alleen huist daar een grote populatie reeën; er leeft ook een fiks aantal damherten. En
dat laatste is tamelijk bijzonder. Damherten komen namelijk van origine niet in Nederland voor.
Op Walcheren begint de geschiedenis van de damher
ten in 1944, tijdens de inundatie van Walcheren. Op
een van de aangrenzende landgoederen was een her
tenkamp en toen het water naderde en de mensen
geëvacueerd werden, werden de hekken opengezet,
zodat de dieren een veilig heenkomen konden zoeken.
In de Manteling leven nu zo'n tachtig exemplaren.
Reeën
Reeën hebben de Manteling geheel op eigen kracht
bereikt. Vanuit Noord-Brabant hebben de dieren zich
via natuurlijke migratie kunnen vestigen. Was het ree
vroeger een dier dat beperkt was tot de oostelijke helft
van Nederland, tegenwoordig kunnen ze verspreid
door heel Zeeland worden aangetroffen. Tot voor kort
ontbraken reeën in Zeeuws Vlaanderen, maar de laat
ste jaren heeft zich vanuit België een populatie
gevestigd in het Braakmangebied en het lijkt een
kwestie van tijd dat ook in Zeeuws Vlaanderen de
reeën alom verbreid zijn. Omdat ze veel schuwer zijn
dan damherten valt het aantal reeën veel moeilijker te
bepalen. Oranjezon-beheerder Gerard Wösten schat
dat er in de Manteling ongeveer honderd reeën leven.
Sporen
Een tocht door het duingebied van Oranjezon biedt een
grote kans om nader kennis te maken met damherten
en reeën. Zeker 's morgens en 's avonds is in de stillere
delen van het gebied de kans op een ontmoeting heel
groot. En als je de reeën zelf niet te zien krijgt, zijn er
altijd nog de sporen. Sporen zijn er overal. Niet alleen
hoefafdrukken die op vochtige plekken duidelijk zicht
baar zijn in het zand, maar ook haren die aan het prik
keldraad blijven hangen, vaste wissels (paadjes) en -heel
aardig- de plekken waar de herten onder het raster
door kruipen. Om te voorkomen dat de herten zich ver
wonden is het onderste draad aan het raster geen prik
keldraad, maar glad ijzerdraad. Op plaatsen waar de
herten onder het raster door kruipen, is het ijzerdraad
blank geschuurd en door het vet dat in de vacht van de
dieren zit zal het ook niet zo snel terug roesten.
Goed zichtbaar en heel karakteristiek zijn ook de veeg-
plekken. De dieren schuren met de kop langs stamme
tjes en takken en er ontstaan dan vlakken waar de
bast beschadigd is. Dat vegen heeft meerdere functies.
Enerzijds gebeurt het als de dieren, na het afwerpen
van het gewei in het voorjaar, een nieuw gewei krijgen.
De huidresten die op het nieuwe gewei zitten, worden
door middel van schuuurbewegingen langs de takken
weggeveegd. Reeën vegen echter ook jonge stamme
tjes om hun territorium af te zetten. Ze schuren langs de
jonge stammetjes en via geurklieren op de kop worden
geurstoffen afgezet. Dat gebeurt langs de randen van
het territorium om eventuele rivalen op een afstand te
houden.
Oog in oog
De hertachtigen planten zich voort in het late voorjaar.
Dan worden de kalveren geboren en voor de dieren is
dit een tamelijk kritieke periode. Rust is dan van groot
belang. Tegen de tijd dat de zomer aanbreekt, zijn de
jongen wat groter en kunnen ze tegen een stootje.
Daarbij is het opvallend dat reeën en damherten heel
verschillend op mensen reageren. Een ree die oog in
oog komt te staan met een bezoeker weet niet hoe
snel hij zich uit de voeten maken moet en het dier blijft
rennen totdat het allang uit het gezicht verdwenen is.
Damherten lopen soms niet verder weg dan enkele
tientallen meters om vervolgens af te wachten of er
nog gevaar dreigt. De dieren konden zich zo sterk uit
breiden omdat er in Nederland nauwelijks natuurlijke
vijanden leven. Ze zijn echter doodsbang van honden
en daarop wordt in Oranjezon daarom ook streng
gecontroleerd. Zeker voor inwoners van de laaggelegen
Zeeuwse kleipolders blijft een ontmoeting met een hert
of ree altijd een bijzondere ervaring. Veel mensen heb
ben geen idee dat deze dieren hier in behoorlijk aantal
in het wild voorkomen.
Graag willen we iedereen in de gelegenheid stellen om
kennis te maken met de hertachtigen in Oranjezon.
We houden een open dag op zaterdag 28 juni, waarbij
er ieder uur een excursie vertrekt vanaf het pomp
station aan de Koningin Emmaweg. We starten vanaf
's morgens 6 uur ieder heel uur en de laatste excursie
vertrekt in de namiddag om 16.00 uur. Het is een
eenmalige gelegenheid om geheel kosteloos kennis te
maken met het unieke gebied en zijn bijzondere flora
en fauna. Wel dient u zich van tevoren op te geven bij
het kantoor van Het Zeeuwse Landschap; telefoon
0113-569110 (tijdens kantooruren) of per email:
b.sandijck@hetzeeuwselandschap.nl. Graag tevens het
tijdstip waarop u mee wilt lopen, opgeven.
Dhr. M. Jacobusse in hoofd externe betrekkingen van
Stichting Het Zeeuwse Landschap.
