mgmfrr
L iA'l)SChA?<
Zeeuwse boerderijen:
bakens in het landschap
Door Gerard Smallegange
^oals zee en land, zeevaart en landbouw, zo horen ook het Zeeuwse landschap en de Zeeuwse boerderijen
en erven bij elkaar. Als bakens staan door heel Zeeland de boerderijen in het landschap verspreid. Waar je
ook kijkt, boerderijen zijn er altijd en overal. Ze zijn karakteristiek voor Zeeland, evenals onze hoge wijde
luchten, de brede zilte stromen, de dorpjes op vijf kilometer (een uur gaans) van elkaar en de marktstadjes
op ieder (voormalig) eiland. Bij de dorpen en steden horen kerken en molens. Hoe kenmerkend die laatste
ook zijn, ze zijn er vanouds veel minder dan boerderijen. De verhouding van kerken en molens met onze
boerderijen is ongeveer een op vijftig. In die zin zou je kunnen zeggen dat het juist de boerderijen met hun
erven zijn die het landschap z'n kenmerkende karakter geven.
En karakteristiek zijn de historische boerderijen bij ons.
Houten, geteerde schuren met witte randen, grote,
dwarsgeplaatste mendeuren (deeldeuren) en grijsblonde
rieten daken (later rode pannendaken). Typische
Zeeuwse boerenhuizen met twee ramen, een deur en
weer twee ramen. De erven omkranst met vooral olmen,
afgewisseld met een paar essen. De toegang tot het erf
voorzien van één of twee kastanjes en de erfweiden
omgeven door meidoornhagen en voorzien van een
paar walnoten. Op het erf een oude boomgaard en een
boerentuin. Tot ongeveer 1940 is het historische erf in
Zeeland nog in volle glorie aanwezig. Al die gebouwen,
planten en dieren die met elkaar het erf vormden,
waren niet slechts juwelen in het landschap,
ze vormden ook een optimale mix van doelmatigheid,
sier en harmonie.
Sier
Op een prachtig gelegen boerenerf bij Terneuzen aan
de kraag van de Otheense Kreek heb ik laatst een var
kenshok bekeken en gefotografeerd. Zijn de varkens
hokken op onze historische erven toch al vaak staaltjes
van mooie en sierlijke bouwkunst, dit exemplaar was
veel hoger en met meer ramen dan gebruikelijk in
Zeeland. Bij nadere beschouwing bleek dit hok een
ruime zolder te hebben die ooit, een goede honderd
jaar geleden, dienst deed als slaapplaats voor de
paardenknechten. Blijkbaar was er in de schuur bij de
paardenstallen geen ruimte voor een kluis of kevent
(zoals slaapplaatsen voor de paardenknechten in
Zeeuws-Vlaanderen genoemd worden) en daarom was
een ruime zolder, voorzien van ramen, gemaakt boven
het varkenshok. Bij nadere inspectie en navraag bleek
Boerderij van Van
Strien in de
Westkerkepolder in
Wolphaartsdijk. Rond
1700 gebouwd.
(Gerard Smallegange)
