Dynamische duinen 3 Door Marten Hemminga Wie door de Zeeuwse duingebieden wandelt, krijgt snel het gevoel door een tijdloos landschap te lopen, een onveranderlijk landschap dat er altijd al was. Maar schijn bedriegt. De Zeeuwse duingebieden van nu zijn zonder uitzondering pas in de Middeleeuwen ontstaan. En veranderen doen ze tot op de dag van vandaag. In dit artikel wordt ingegaan op het ontstaan van de duinen in het Deltagebied en op de dynamische processen die nog steeds voor veranderingen in vorm en omvang van de duinen zorgen. De voorlopers Met een geologische vakterm worden de huidige duinen in het Deltagebied als 'jonge duinen' aangeduid. Dat veronderstelt dat er ook zo iets heeft bestaan als 'oude duinen', en dat is inderdaad het geval. De vorming van die oude duinen begon ongeveer vanaf 3000 jaar voor Christus gelijktijdig met het dichtslibben van de meeste zeegaten in de Nederlandse kust, waardoor een vrijwel gesloten kustlijn ontstond. Vanaf dieper water voor de kust werden er grote hoeveelheden zand landwaarts gevoerd. Dit zand werd afgezet in de vorm van strand- wallen die in ketens parallel langs de kust lagen. Wanneer de strandwallen maar hoog genoeg waren, en daardoor langdurig droogvielen, of door nieuwgevorm de strandwallen van de zee werden gescheiden, kreeg de wind vat op het droge zand en kon door verstuiving duinvorming op en achter de strandwallen plaatsvinden. Zo ontstonden de oude duinen. Deze oude duinen bereikten enkele eeuwen voor Christus hun grootste uit breiding. Langs de Zuid-Hollandse en Zeeuwse kust ontstond een keten van duinen, die slechts door de rivieren Rijn, Maas en Schelde werd onderbroken en plaatselijk wel zes tot tien kilometer breed kon zijn. In de Romeinse tijd lagen deze oude duinen er nog steeds. In Zuid-Holland lagen ze voor een groot deel in de hedendaagse kustzone, voor een deel strekte ze zich westwaarts van de huidige kustlijn uit. Dat blijkt bijvoorbeeld uit het feit dat de restanten van de Brittenburg, de meest westelijke fortifi catie van de Romeinen langs de oude Rijnloop (die toen ter hoogte van Katwijk in zee uitmondde) nu in de Noordzee liggen. In het Deltagebied lag vermoedelijk Reliëfrijk duinland schap in de jonge duinen van Oranjezon. (Chiel Jacobusse)

Tijdschriftenbank Zeeland

Zeeuws Landschap | 2003 | | pagina 3