A
fV)
mm
W v
,4.
Braakmangebied tij
dens het midden van
de zestiende eeuw
met de verdronken
dorpen (Rijksarchief
O ent, Kaarten en
Plans, nr. 2644, foto
A.BIewanus).
ingrijpen veroorzaakt. Het eeuwenlange uitgraven van
het veen had immers tot verlaging van de polders ten
opzichte van het zeeniveau geleid. Sommige gebieden
waren door de moernering zelfs onbruikbaar geworden
voor de akkerbouw. Ook kozen enkele instellingen
ervoor liever het gebied te verlaten dan voortdurend
hoge dijklasten op te brengen. Om het hoofd te bieden
aan de overstroming gelastte graaf Jan zonder Vrees
dat er een lange weerdijk moest komen. In 1405 kwam
deze er, deels nieuw en deels op een bestaand tracé.
De dijk liep vanaf Bentille naar Boekhoute om vandaar
in noordelijke richting om te buigen. De Graaf Jansdijk,
ook wel Dijk van Artois genaamd, liep tot voorbij de
plek waar later Hoek zou worden gesticht.
Nog enkele stormrampen troffen de Braakman tijdens
de vijftiende eeuw. Het water reikte intussen tegen de
oude Graaf Jansdijk, die daarmee zijn nut bewees.
sluis in de Gentse Vaart om zo naar Gent te varen. In
het noordoosten van de Braakman werden de
Willemskerke-, Kouden- en Lovenpolder bedijkt. Deze
bestaan nog steeds. In het zuidoosten van de Braakman
ontstonden de Capellepolder en de Philippinepolder.
Laatstgenoemde polder zou de plaats worden van een
nieuwe stad. Door grote tegenslagen is die stad er niet
gekomen, want lange tijd is de Philippinepolder over
stroomd geweest en daardoor ontbrak het het dorp
aan de nodige potenties om uit te groeien tot stad.
Aan de zuid- en westzijde van het Braakmangebied was
ertegen 1500 intensief herdijkt. Zo kwamen de St.
Lauwreins-, St. Christoffels- en St. Clemenspolder droog
en was zelfs de heerlijkheid Watervliet ontstaan met
daarin het gelijknamige dorp. Al deze polders werden
bedijkt aan de noordzijde van de Graaf Jansdijk.
IJzendijke bleef echter langere tijd onder water staan.
Oorlogen en nieuwe bedijkingen
In 1488 werd het Braakmangebied door een burgeroor
log getroffen. De zeesluis in de Graaf Jansdijk bij
Nieuwersluys, even ten noorden van het latere
Philippine, werd toen gerepareerd, maar door arbeiders
wegens oorlogsgevaar verlaten. Enkele stormen braken
de broze werken en zo breidde de Braakman zich uit
tot vlak bij Zelzate en Axel. Alle polders aan de west
kant van Terneuzen verdwenen onder water. Vanuit
menselijk oogpunt gezien was dit na 1404 de grootste
ramp in het gebied. Pas in 1494 werd een nieuwe ring
dijk gelegd. Deze 25 km lange dijk begon in Boekhoute
en liep via Assenede richting Axel om ten slotte bij
Terneuzen te eindigen. Minstens zeven dorpen verdron
ken, alleen Willemskerke en Vremdijcke bleven voorlo
pig nog bestaan.
Het gat te Nieuwersluys werd voorlopig niet gedicht en
schuurde uit tot een diepe vaarweg. Zestiende-eeuwse
kaarten brengen de schorren van de oostelijke
Braakman in beeld. Door de aanleg van het sluizencom-
plex in de Landdijk bij het zogenaamde sas van de stad
Gent ontstond Sas van Gent (1547). De zeeschepen
kwamen door het gat van Nieuwersluys tot bij de zee
De Tachtigjarige Oorlog bracht opnieuw grote verande
ringen. In 1586 werd de Landdijk even ten westen van
Axel doorgestoken en breidde de Braakman zich flink
in oostelijke richting uit. Door deze overstromingen
werd de schuring in het midden van de Braakman ver
sterkt. Anderzijds werden schorren vanaf Hoek en
Willemskerke bedijkt en ook die vanaf Sas van Gent
naar Philippine. Lange tijd werden om strategische
redenen tussen Axel en Sas van Gent geen schorren
bedijkt. Pas in 1790 werden hier alle reeds hoog opge-
slibde schorren bedijkt en na de aanleg van het kanaal
van Gent naar Terneuzen versnelde het bedijken van de
verdere Braakman. Aan de westzijde van de Braakman
werd de stroomgeul tussen Biervliet en IJzendijke
bedijkt. Tussen 1800 en 1952 ontstonden in het oostelij
ke deel van de Braakman 23 nieuwe polders en aan de
westzijde zeven.
Afsluiting
De finale afsluiting van de Braakman kwam in 1952
met het droogleggen van de Braakmanpolder. Het feit
dat dit vlak voor de stormvloed van 1 februari 1953 is
gebeurd, heeft het gebied een grote ramp bespaard.
