Vleermuizen op
kerkzolders
LV.FAJ vv
lJIlvL) S CHAP*
Door Nanning-Jan Honingh
8
h\\ een aantal jaren is Stichting Landschapsbeheer Zeeland (SLZ) bezig met het inrichten van bunkers
uit de Tweede Wereldoorlog als winterverblijf voor vleermuizen. Vanaf half november tot en met
half april houden vleermuizen in Nederland een winterslaap. Vorig jaar heeft de Stichting de aandacht
gericht op de zomerverblijven van vleermuizen en wel speciaal op kerkzolders. Ongeveer honderd
kerkzolders in Zeeuws-Vlaanderen en op Zuid-Beveland zijn inmiddels bezocht en geïnventariseerd.
Gewone
grootoorvleermuis.
(Boudewijn
Jacobusse)
In het voorjaar en gedurende de zomer hebben vleer
muisvrouwtjes een plek nodig om hun jong te baren en
groot te brengen. Ze doen dat het liefst in groepen van
tien tot soms wel een paar honderd beestjes. Sommige
vleermuizen zoals de rosse vleermuis en de watervleer
muis doen dat in een holle boom; andere soorten als de
gewone dwergvleermuis of de laatvlieger doen dat bij
voorkeur bij u thuis tussen het dakbeschot of in de
spouwmuur. Grootoorvleermuizen hebben een speciale
voorkeur voor kerkzolders. Omdat grootoren zeldzaam
zijn geworden hebben ze om die reden in het provinci
aal soortenbeleid extra aandacht gekregen. In ons pro
ject willen we alle kerkzolders in Zeeland inventarise
■'-«i
ren op de aanwezigheid van vleermuizen én bekijken
we de mogelijkheden om kerkzolders toegankelijk te
houden of te maken. Het project wordt gefinancierd
door de Provincie Zeeland en de Nationale
Postcodeloterij.
Inventarisatie
Inmiddels zijn alle kerken in West-Zeeuws-Vlaanderen
en Zuid-Beveland (zo'n honderd zolders!) bezocht. We
letten hierbij speciaal op de aanwezigheid van (verse)
uitwerpselen. In West-Zeeuws-Vlaanderen werden op 9
van de 14 kerkzolders vleermuiskeutels ontdekt; in
Zuid-Beveland op 20 van de 78 kerkzolders. Op totaal 5
kerkzolders hebben we met zekerheid de aanwezigheid
van grootoorvleermuizen vastgesteld. Verder blijkt dat
monumentale kerken de beste voorzieningen voor
grootoren hebben: een donkere, ruime zolder met een
oud gebint waarin veel spleten, kieren en gaten zitten
om zich te verstoppen. Omdat oude kerken oost-west
zijn gebouwd is er altijd een kant die de hele dag door
de zon wordt beschenen. Vleermuizen houden van
warmte en kruipen dan ook het liefst dicht bij elkaar
onder het leiendak. Dit jaar hopen we de kerken in
Oost-Zeeuws-Vlaanderen een bezoek te brengen. We
zullen dan wat van de keutels meenemen, om deze te
laten bestuderen door een keutelkundige uit Limburg.
Aan de keutels kun je namelijk een aantal vleermuis
soorten herkennen.
Echolocatie
Vleermuizen kunnen vliegen en jagen als het pikkedon
ker is. Tijdens het vliegen geven ze snel en regelmatig
achter elkaar harde schreeuwen met een hoge frequen
tie. Deze liggen boven onze gehoorgrens, zodat we er
doorgaans niets van merken. De echo's daarvan worden
gehoord en afzonderlijk herkend, waardoor de vleer
muis de afstand kan schatten tussen hem zelf en de
omgeving. En dat in tienden van seconden natuurlijk!
Het is te vergelijken met een snel knipperlicht op een
houseparty, waardoor je steeds de mensen om je heen
ziet als de lamp even flitst.
Toegankelijkheid
Tijdens het onderzoek van de kerkzolders hebben we
