-•^OWSCH_GBioor>N
hebben zeestromingen het duinzand aangevoerd en het
daar in een brede strandvlakte (Breezand!) afgezet,
waarna de wind het later in de huidige duinen heeft
bijeengeblazen.
Primaire duintjes
Het proces van de uitbouw in oostelijke richting van de
duinen van Oranjezon sinds de zestiende eeuw is niet
gelijkmatig gegaan. De kaart van Nicolaas Visser laat
zien dat de duinen in het midden van de zeventiende
eeuw niet veel meer waren dan een smal streepje.
In de 18e eeuw waren ze al breder. Maar ook toen nog
was het duin vanaf de hoeve Oranjezon in oostelijke
richting niet meer dan één duinrichel breed. Aan de bui
tenzijde daarvan lag een strandvlakte, die nog regelma
tig met zeewater overstroomde. Op deze strandvlakte
lag een aantal vooruitgeschoven duintjes, zoals we die
nu ook nog zien op de Boschplaat op Terschelling.
Omstreeks 1730 is in opdracht van de Prins van Oranje,
de toenmalige eigenaar, een zanddijk aangelegd tussen
deze noordelijke duintjes en de meer
zuidelijk gelegen aaneengesloten duinrichel. In de
decennia daarna is deze zanddijk verschillende keren
doorgebroken geweest. In de rekeningen van het
Markiezaat van Veere (Archief Nassausche Domeinraad)
komt vanaf 1735 regelmatig een post voor voor het
"toemollen" van deze zanddijk en het planten van
helm. Op oude kaarten wordt dit dijkje het
Munnikendijkje genoemd. De afgesloten vlakte erachter
heet de Princenpolder.
Met name in de 19e eeuw kreeg het duingebied van
Oranjezon zijn huidige vorm. Allereerst ontstonden op
de strandvlakte ten oosten van het huidige pompstation
primaire duintjes, die zich geleidelijk aan uitbreidden en
aaneengroeiden tot een aaneengesloten zeereep. Zij
sloten een strandvlakte af, die door de Dienst der
Domeinen (die het gebied sinds de Franse tijd beheerde)
werd verpacht. Pachter A. Maas heeft in de jaren '80
van de 19e eeuw de natuur geholpen door een van de
kreekgaten af te dammen. Maar de begroeiing ontwik
kelde zich zo snel, dat duindoorn en kruipwilg zijn wei
degrond dreigde te overgroeien. Hij vroeg daarom aan
Domeinen toestemming om 's winters zeewater te
mogen inlaten door "potten buizen" om de struweel
vorming af te remmen. Waarschijnlijk is het er echter
nooit van gekomen.
Verstuivingsproces
In de tweede helft van de 19e eeuw heeft de wind ook
grote hoeveelheid zand van west naar oost verplaatst.
De hoge duinmassieven, die nu onder het dennenbos en
aan de strandzijde voor het pompstation van Oranjezon
liggen, zijn toen ontstaan. Het zand was afkomstig van
duinen voor de Eendenkooi. Het is dus over een afstand
van enkele kilometers verplaatst. Het Doorndal, de
recent geplagde vallei ten noordwesten van het bos, is
Kaart 2:
De zeegaten
tussen
Walcheren en
Schouwen in
de 16e eeuw
volgens
een kaart van
Christiaan
Sgroten. (Bron:
Anton van
Haperen)
rvr-sforcKF--
IB.Jtfanne
0ün'er){erc
fiorniAnv
-OerDroêSt
ftfnrKj
*- jutfmftc«a
jr- r JÏO"ie]h-3 y.
umpeti- (J
8 i
rof me
^CiimVvtr
KfCtt%rcf^
SUiiorttfrJf
ÏV'H ^yiD i"
rNit'll
glïn'nW
[rkhiu's'
ii en
(ontct /Jy'
im-tvrne)
