Om een antwoord te vinden op de vraag wat blauwgoed en trekbouties ziin, moet ie aanklop
pen bii een kooiker, de beheerder van een eendenkooi. In het noorden van Sint Philipsland,
in de Anna-Jacobapolder ligt vlak achter de zeedijk, verscholen in een bosie, de eendenkooi
van Stichting Het Zeeuwse Landschap. Natuur en cultuur gaan hier samen. Het eeuwenoude
kooikerambacht wordt in stand gehouden. De daarmee gepaard gaande grote variatie tussen
dicht begroeide en open delen brengt een hoge natuurwaarde met zich mee.
K
Ron Brouwer
Eendenkooien zijn een typisch
Nederlandse vinding. Meer dan 700
jaar geleden is de eerste eendenkooi
in Nederland gebouwd. Een eenden
kooi is in feite een plas water met bos
er omheen in een rustig en waterrijk
gebied. Op de hoeken van de plas
zijn enkele, meestal vier, sloten aan
wezig. de zogenaamde vangpijpen.
Om wilde eenden in deze vangpijpen
te krijgen, wordt gebruik gemaakt
van tamme 'lokeenden' en een
'kooikershondje'. De lokeenden zijn
gewend aan de kooiker, doordat ze
dagelijks door hem gevoerd worden.
Het kooikershondje wekt de nieuws
gierigheid van eenden door zijn wit
gepluimde staart. Het hondje loopt
langs de oever naar de vangpijp. De
lokeenden en wilde eenden zwem
men achter hem aan de vangpijp
in. Aan het eind van de vangpijp zit
een vanghokje, waarin de eenden
gevangen worden. Vroeger werd er
alleen gevangen voor consumptie.
Tegenwoordig worden eenden veelal
voor onderzoeksdoeleinden geringd
en vervolgens weer vrijgelaten.
Om terug te komen op de titel: het
kooikerambacht brengt een eigen
woordenschat met zich mee. Zo wor
den de eenden die jaarlijks, tijdens de
vogeltrek, over komen vliegen 'trek-
boutjes' genoemd. Met 'blauwgoed'
worden alle eenden met uitzondering
van de wilde eend bedoeld, zoals
smienten, talingen en pijlstaarten.
In hoogtijdagen waren er zo'n 1400
eendenkooien in Nederland. Nu zijn
er nog 118 geregistreerde eenden
kooien. kooien die voldoen aan de
wettelijke eisen, over. In Zeeland zijn
nog vier intacte eendenkooien, twee
op Schouwen, één op Walcheren en
één op Sint Philipsland.
Koninklijk Besluit
De ontstaansgeschiedenis van de
eendenkooi in de Anna-Jacobapolder
is bijzonder. De kooi is aangelegd
in een kreekrestant van het voorma
lige schorgebied ter plaatse. Maar
dat mocht niet zomaar. Het Franse
Hof voerde destijds druk uit op de
Nederlanden om het "tomeloos van
gen van trekgoed in de Lage Landen
in te perken". Want alle eenden die
tijdens de trekperiode in Nederland
gevangen werden, konden de Fransen
niet meer bejagen, zo werd in die tijd
gedacht. Zodoende kon alleen met
een Koninklijk Besluit een nieuwe
12
Zeeuws Landschap
