Berg van Troie in Borssele. Bron: Monumenten van aarde j zo'n lange periode evengoed alle maal door vergraving of afvlakking verdwenen zouden kunnen zijn. Gelukkig is dat niet het geval. Een mooi overzicht van wat resteert is te vinden in het dit jaar uitgekomen boek "Monumenten van aardevan de hand van R.M. van Heeringen e.a. Daarin wordt van elke vlied berg een beschrijving gegeven. Interessant zijn de bijbehorende reliëfkaarten, die een nauwkeurig beeld geven van de driedimensionale vorm van de berg en zijn omgeving. De documentatie van dergelijke gegevens is uiterst belangrijk voor het toekomstig behoud en, zonodig, herstel van deze cultuurhistorische monumenten. Alle resterende vlied bergen in Zeeland zijn beschermd. Een groot deel (16) is in eigendom en/of beheer bij Stichting Het Zeeuwse Landschap. Door hun kwetsbaarheid zijn deze vliedberg terreinen niet permanent vrij toegan kelijk. maar in bijna alle gevallen zijn de vliedbergen van de weg af goed te zien. Het verdwijnen van de oorspronke lijke kasteelstructuur betekent dat maar een stukje van wat er ooit was, nog zichtbaar is. In het verleden zijn er wel plannen geweest om een mot- tekasteel in de provincie te recon strueren, om zo het oorspronkelijke beeld van een vliedberg te tonen. Op één andere plek in Europa is een Reconstructie Dat er 800 jaar na de bouw van de Zeeuwse mottekastelen toch nog 38 aarden heuvelrestanten over zijn, is eigenlijk al heel wat. Uiteindelijk zijn het kwetsbare objecten, die in vroeg mottekasteel nagebouwd, in Saint-Sylvain d' Anjou, vlak bij Angers in Frankrijk. Hier is op een kunstmatige motte van vijf meter hoog een tien meter hoge houten kasteeltoren gebouwd, die een wetenschappelijk verantwoord beeld geeft van een 11e eeuws. houten mottekasteel. Een dergelijke recon structie op de bestaande Zeeuwse vliedbergen is een ondenkbaar: de bouw en fundering van zo'n toren zou de vliedberg met de mogelijke archeologische resten daarin schade toebrengen. Een goede alternatieve locatie zou de nagebootste vliedberg in de landschapstuin van Terra Maris kunnen zijn. We zijn op dit moment bezig om na te gaan of het mogelijk is om tijdelijk een recon structie van een Zeeuws mottekas teel op deze plek te laten verrijzen. Dat zou mooi passen binnen het thema van het museum (de natuur en de landschapsgeschiedenis van Zeeland), en zou het verleden van de Zeeuwse vliedbergen, die bijzondere monumenten van aarde, weer voor een stukje kunnen laten herleven. Een deel van de illustraties bij dit artikel is ontleend aan: Monumenten van aarde. R.M. van Heeringen e.a.Uitgegeven door Bos Böttcher. Koudekerke, 2007. Dr. M.A. Hemminga is directeur van Stichting Het Zeeuwse Landschap. eigen 'burcht'. Ook het afwijkende verervingsstelsel, waarbij onroerend goed gelijkelijk verdeeld werd onder de kinderen, zal hebben geleid tot relatief veel grondbezitters onder de notabelen, elk met hun eigen kas teelambitie. Aan de voet van de motte lag soms nog een voorhof of nederhof. Deze voorhof, indien aanwezig, was waarschijnlijk ook omgracht en omringd door een aarden wal of palissade. Hier waren stallen, schu ren en woonverblijven gesitueerd, en speelde het leven van de kasteel heer en zijn personeel in vredestijd zich af. In recente jaren is duidelijk geworden dat de aanwezigheid van een voorhof bij een kasteelheuvel, in ieder geval in de Zeeuwse situatie, niet vanzelfsprekend was. In maar zeven gevallen zijn bij de Zeeuwse vliedbergen concrete aanwijzingen voor de aanwezigheid van een voor hof gevonden. Mogelijk bestond een 12e eeuws mottekasteel in Zeeland in veel gevallen dus alleen maar uit een omgrachte heuvel met daarop een door een palissade omgeven, houten verdedigingstoren. Hoogteliinenpatroon van de Vliedberg in Krommenhoeke (links) en Gapinge (rechts). Bron: Monumenten van aarde I ZeeuwsLandschap

Tijdschriftenbank Zeeland

Zeeuws Landschap | 2007 | | pagina 6