Er zijn ook ecologische verschillen tussen beide groepen. Veel orchi deeën gedragen zich min of meer als pioniers, die zich al na enkele jaren vestigen als de bodemkundige omstandigheden gunstig zijn gewor den. Daardoor profiteert deze groep volop van de vele natuurontwik kelingsprojecten die in uitvoering zijn. De meeste wasplaten zijn daarentegen gebonden aan oude bodems en de meer kritische soorten vestigen zich pas tientallen jaren na verstoring van de bodem. Wat dat betreft zijn ze dus veel kwetsbaarder dan orchideeën. Natuurontwikkeling vormt voor deze paddenstoelen zelfs een bedreiging als daarmee ongestoorde, oude bodemprofielen in graslanden worden vernietigd. Behalve wasplaten zijn ook aardton- gen, barsthoeden en een groot aantal satijnzwammen en knotszwammen kenmerkend voor oude, schrale gras landen. Bijna al die soorten staan op de Rode Lijst van bedreigde pad denstoelen doordat hun biotoop in het verleden op grote schaal vernie tigd is. In de duinen van Oranjezon komen verschillende soorten voor, hier vooral langs grazige paden en op de taluds van de waterwin ningskanalen. Hier zijn onder meer vuurzwammetje, elfenwasplaat, sneeuwzwammetje en verblekende wasplaat gevonden. Tijdens onze excursies konden aldaar de bruine wasplaat en de kleverige wasplaat aan de Zeeuwse paddenstoelenlijst worden toegevoegd. Wasplaten en hun compagnons zijn niet gebonden aan duingraslanden. Alle niet te natte grazige vegetaties komen als standplaats in aanmer king, mits de bodem ongestoord en voldoende voedselarm is. Bijzondere graslandpaddenstoelen zijn ook te vinden op dijkhellingen en droog gevallen zandplaten, in wegbermen, verzoete inlagen en sommige polder graslanden. Tijdens onze expedities van de afgelopen herfst werd een nog onbekend wasplatengrasland ontdekt op een oud dijkje en de aan grenzende oeverlanden bij de cais sons van Ouwerkerk. Er groeiden tien verschillende wasplaten, vier aardtongen en tal van andere bijzon derheden. De ridderwasplaat was nog niet uit Zeeland bekend en de stinkwasplaat is in het hele land erg zeldzaam. Zulke mycologische schat kamers verdienen een goed beheer. Een optimaal beheer van wasplaten- graslanden kan bestaan uit exten sieve beweiding, een hooilandbeheer van maaien en afvoeren of een com binatie van beide. Belangrijk is dat de vegetatie gedurende de tijd dat de vruchtlichamen gevormd worden in de herfst kort is. In veel begraasde natuurterreinen zijn kritische graslandpaddenstoelen beperkt tot kleine stukjes, waar dan meerdere soorten op een kluitje bijeen groeien. Grote delen zijn doorgaans onge schikt doordat ze te weinig intensief begraasd ofjuist te sterk bemest worden. Een voorbeeld vormt de Kievitspolder bij Cadzand, waar een paar vierkante meters kortgrazige, mosrijke vegetatie goed zijn voor vijf soorten wasplaten, gele knotszwam men, de tepelsatijnzwam en andere Rode-lijstsoorten. Ook in de extensief begraasde weilanden op zeeklei en zavel in de Yerseke Moer worden diverse soorten wasplaten aangetroffen, waaronder elfenwasplaat en pape- gaaizwammetje. Opvallend was daar de zeldzame grootsporige schijn- cantharel, in Zeeland eerder alleen van de vroongronden op Schouwen vermeld. Het is een bleke verwant van de valse hanenkam die in bos sen algemeen is. Voor mij was de vondst van de zilversteelsatijnzwam nog verrassender, want in Drenthe is die soort kenmerkend voor zure naaldbossen en heischrale graslan den. Zo'n paddenstoel verwacht je niet in een Zeeuwse polder. Even ver derop werd ik geconfronteerd met de ecologisch 'onmogelijke' combinatie van kweldergras en rendiermossen op één vierkante meter. Dan besefje pas goed hoe gecompliceerd en uniek de Yerseke Moer is. Een natuurter rein waar bijna alles mogelijk is. Dïiken Zeeland is zonder dijken onbe staanbaar. Grazige, voedselrijke dijkhellingen herbergen twee van de meest kenmerkende Zeeuwse paddenstoelen, de kruisdisteloes- terzwam en de lederster. De eerste soort is een robuuste plaatjeszwam die parasiteert op wortels van de kruisdistel, een bekende verschijning op Zeeuwse dijken. De oesterzwam kan zo effectief zijn dat de kruisdis tel lokaal verdwijnt, bijvoorbeeld op de dijk langs de Slikken van de Heen, beheerd door Het Zeeuwse Landschap. De soort bereikt de noordgrens van zijn areaal in het Nederlandse rivierengebied. De lederster is een forse stuifzwam met een dikke, leerachtige buitenwand. Na het verstuiven van de inhoud blijven de ingescheurde resten van deze wand vaak lang liggen. Ze zijn soms min of meer stervormig, maar met aardsterren is de leder ster niet nauw verwant. De rijkste Nederlandse groeiplaats met tiental len vruchtlichamen bevindt zich op een door paarden begraasde oude dijk bij Oranjezon. Noordelijk van Goeree is de lederster nooit gevon den. Bomen en bossen De meeste paddenstoelen zijn op de een of andere manier gebonden aan houtige planten. In Zeeland zijn niet zo veel bossen, maar ze zijn voor paddenstoelen veel interessanter dan menigeen denkt. Daarover een vol gende keer meer.

Tijdschriftenbank Zeeland

Zeeuws Landschap | 2007 | | pagina 7