I yi - f M
Vermoedelijk door
intensivering van de
landbouwziin kieviten uit
sommige weidevogel-
gebieden totaal verdwenen.
intensivering eigenlijk in? Het is een
optelsom van allerlei ontwikkelingen
die elk afzonderlijk en in combinatie
met elkaar de weidevogels fataal
geworden zijn.
Ontwatering en egalisatie
Weiland, en zeker hooiland werd
vroeger dikwijls gesitueerd op
plaatsen waar akkerbouw niet
mogelijk was. Akkerbouw was.
zeker in Zeeland, veel lucratiever
en de grote weidegebieden waren
laaggelegen, hollebollig en dikwijls
min of meer zilt door brak veen in
de ondergrond. Het waren de oude
eilandkernen, zoals het Prunjegebied
op Schouwen en de Poel op Zuid-
Beveland, waar grote grasland
complexen duizenden weidevogels
herbergden. Het oorspronkelijk
karakter van een deel van die gebie
den ging verloren door calamiteiten:
het Platte van Walcheren door de
inundatie in de Tweede Wereldoorlog
(1944), het Prunjegebied door de
Watersnoodramp in 1953. Na deze
rampen werd het land heringericht
en daarbij veel grasland omgezet
in akker. Het geaccidenteerde
landschap werd geëgaliseerd en
de polderwaterafvoer (althans uit
landbouwkundig oogpunt) sterk
verbeterd. Ook de schaalvergroting
begon een rol te spelen: de gemid
delde kavelgrootte nam aanzienlijk
toe. Veel natuurwaarden gingen
verloren, maar het verlies was nog
beperkt in vergelijking met wat bij
latere ruilverkavelingen optrad. In
die gebieden waar de oudste her
inrichtingprojecten plaatsvonden
deed zich binnen een halve eeuw
opnieuw de noodzaak tot aanpas
sing gevoelen. Nu echter werd
-in lijn met de tijdgeest- op grote
schaal natuurherstel gerealiseerd.
Natuurontwikkelingprojecten als
Plan Tureluur aan de Schouwse
zuidkust en het graslandreservaat in
Sint Laurens weihoek op Walcheren,
brachten op bescheiden schaal de
oude rijkdommen terug.
Bij latere ruilverkavelingen wer
den reservaten uitgespaard, waar
het oorspronkelijke landschap zo
goed mogelijk intact gelaten werd.
Die reservaten werden groter van
omvang en beter ingericht, naarmate
in de loop van de tijd het belang van
natuur en landschap maatschap
pelijk meer gewicht kreeg. Zo werd
bij de ruilverkaveling van de Yerseke
Moer (één van de laatste) bijna de
helft gevrijwaard van inrichtings
werken.
Bemesting en
bestrijdingsmiddelen
Los van de grootschalige verande
ringsprocessen in het landschap van
het platteland vonden er ook andere
ingrijpende veranderingen plaats.
De productie werd opgevoerd door
het grootschalig gebruik van kunst
mest en allerlei kruiden -soms ook
insectenlarven- werden aangepakt
met bestrijdingsmiddelen. De geva
rieerde begroeiing van het weiland
veranderde in een monocultuur van
eiwitrijke grassen en ongewervelde
weidebewoners legden op grote
schaal het loodje. De boer kon steeds
meer dieren op een hectare weiland
onderbrengen en dat liep zo hoog op
dat in boerenland het grootste deel
van alle weidevogelnesten vertrapt
werd eer er kuikens geboren konden
worden. In hooiland werden nesten
uitgemaaid of kuikens gingen ver
loren tijdens het maaien, als gevolg
van het sterk vervroegde maaitijd-
stip. Juist deze oorzaken hebben ook
de minder kritische -ooit uiterst tal
rijke- weidevogels als kievit, grutto
en scholekster in de problemen
gebracht. Een secundaire weidevogel
als de patrijs is aan de vervroegde
maaidata vrijwel ten onder gegaan.
Verstedelijking en
infrastructuur
Het platteland is sterk versnipperd
geraakt. Weidegebieden worden
doorsneden door wegen en op veel
plaatsen rukt de stedelijke bebou
wing op. De verhezen zijn vaak gro
ter dan je op basis van de gekrom
pen oppervlakte zou verwachten.
Wegen en andere infrastructurele
werken leiden tot verstoring van
de omgeving. Weidevogels reage
ren door deze obstakels te mijden.
Weidevogels die wel blijven worden
vaker verstoord en staan daardoor
meer bloot aan predatie door roofvij-
anden. Inkrimping van een gebied
betekent altijd dat de totale weide
vogelpopulatie daalt. Weidevogels
kunnen zich handhaven doordat ze
zich gezamenlijk verdedigen tegen
kraaien, meeuwen en andere roofvij-
anden. Het aantal weidevogels kan
in een gebied te klein worden om
zich effectief tegen vijanden te verde
digen. Een weidevogelgebied wordt
dan als het ware opgerold.
Predatie
Predatie is voor veel natuurbe
schermers een heet hangijzer. Als
beschermde vogels elkaar onderling
naar het leven staan kontje in een
moeilijk parket. Weliswaar is eten en
gegeten worden een ijzeren natuur
wet, maar het valt menig natuurbe
heerder zwaar om werkeloos toe te
zien hoe bijvoorbeeld een groep hon
gerige meeuwen dag in dag uit een
gebied bezoekt en er met weidevogel-
kuikens vandoor gaat. Dat kan -alle
ZeeuwsLandschap
