Krabben, kreeften
en garnalen
ISÜ
Als ie langs de Zeeuwse stranden of dijken loopt, kan het haast niet anders of ie komt ze
tegen. Langs de vloedlijn, in plassen op het strand, tussen de wierbegroeiing van de dijk,
of gevangen in de netten van de fuikenvisser. In Zeeland komen zo'n 60 soorten krabben,
kreeften en garnalen voor. De nieuwe wisseltentoonstelling "Ogen op steeltjes" in Terra
Maris is gewijd aan deze fascinerende zeedieren.
achterkant open, en het dier kruipt er
uit. Na de vervelling wordt de nieuwe
buitenkant van het dier weer lang
zaam hard. Dat duurt wel een paar
dagen. In die tijd is het dier behoor
lijk kwetsbaar, en het verstopt zich
dan ook meestal. Bij oude dieren (en
sommige soorten krabben en kreeften
kunnen heel oud worden, soms wel
tientallenjaren) zit er veel tijd tussen
opeenvolgende vervellingen, en in die
tijd raken de dieren vaak begroeid
met zeepokken, sponzen en wieren.
Ze zien er dan soms uit als wande
lende onderwatertuinen!
Krab
De meest soortennjke groep onder de
Zeeuwse decapoda zijn de krabben.
Krabben hebben niet de langwerpige
vorm van garnalen of kreeften. Dat
komt doordat het achterlijf omge
klapt is tegen de onderkant van het
kopborststuk. Aan dat omgeklapte
achterlijf is te zien of we te maken
hebben met een mannetje of een
vrouwtje. Bij het mannetje is het
achterlijf veel spitser dan bij het
vrouwtje. Leuk om te bekijken als
u eens een krab in handen hebt.
Krabben zijn bodembewoners, maar
er zijn krabben die goed kunnen
zwemmen. Bij deze zwemkrabben
is het laatste paar poten afgeplat tot
peddels: hiermee kunnen de dieren
zich gemakkelijk voortbewegen in
het water.
Een krabbensoort met een bijzondere
leefwijze is het erwtenkrabbetje. In
Zeeland is deze soort vaak te zien: op
je bord! Het kleine (8-14 mm) erwten
krabbetje leeft namelijk in allerlei
schelpdieren, waaronder de mossel.
Daar eet hij kleine voedseldeeltjes die
door de mossel gevangen worden. De
mossel heeft daar weinig last van,
terwijl het leven in de mantelholte
van de mossel het krabbetje bescher
ming en voedsel oplevert. In de voort-
plantingstijd zwemmen de mannetjes
uit de schelpen, op zoek naar een
vrouwtje. Het is overigens niet waar
dat mosselen door het erwten
krabbetje giftig worden..ze blijven
voor consumptie geschikt!
Kreeft
De kreeften van het zoute water zijn
bewoners van rotskusten. Ze houden
zich op in holen tussen of onder ste
nen. Ook holtes in veenbanken kun
nen als schuilplaats dienen, 's Nachts
gaan ze op stap om voedsel te zoeken.
Ze keren daarna altijd weer terug
naar hetzelfde hol.
De kreeft waar Zeeland beroemd
0111 is, heet officieel Europese
zeekreeft. Hij wordt hier wel
Oosterscheldekreeft genoemd,
omdat hij vooral in grote aantallen
voorkomt (en gevangen wordt) in
de Oosterschelde. Dat is overigens
nog niet zo heel lang het geval. De
ZeeuwsLcmdschap
yOnze kunstmatige
rotskusten zijn in trek
bi i kreeften.
Hier: zwarte Galathea
Hippoyte varians
(veranderlijke steur
garnaal).
Tienpoters
Kreeften, krabben en garnalen zijn
schaaldieren. Ze worden zo genoemd
omdat ze aan de buitenkant een
harde schaal hebben dat hun lijf als
een pantser beschermt. Ze hebben
vijf paar poten, vandaar de weten
schappelijke naam: decapoda tien
poters. Het harde buitenschild biedt
bescherming, maar het maakt tegelij
kertijd geleidelijke groei onmogelijk.
Om te kunnen groeien moet het
dier eerst uit zijn te klein geworden
harnas kruipen: het verschaalt. Eerst
wordt kalk uit het oude buitenschild
opgenomen, waardoor dit zacht
wordt. Het dier neemt vervolgens
water op waardoor het opzwelt. Het
buitenschild scheurt dan aan de