Aardenburg in de
Middeleeuwen. De eerste
versterkingen ziin zicht
baar. In het zuiden ligt
het begijnenhof met Onze
Lieve Vrouwenkerk,
(kaart Jacob van
Deventer, ca. 1560).
ZeeuwsLandschap
voor een groot deel gedempt, zijn de
contouren nog altijd zichtbaar in het
landschap. In de meeste gevallen zijn
de oude grachten nog in gebruik als
sloot. De grachten en ravelijnen die
in 1604 zijn aangelegd zijn deels nog
bewaard (in het zuidoosten) en deels
in de omringende akkers verborgen.
In gedetailleerde reliëfkaarten zijn de
structuren echter nog altijd zichtbaar
en met behulp van grondboringen
ook aangetoond.
Vesting zichtbaar
gemaakt
In het nieuwe beheerplan worden
inrichtingsplannen opgenomen die
als doel hebben de hier geschetste
geschiedenis beter herkenbaar te
maken. Dat betekent dat niet alleen
de jongste versterkingen beter zicht
baar worden, maar ook de oudere
fasen. Vanzelfsprekend zijn we
hierbij aan strenge regels gebonden,
door het monumentale karakter
van de wallen. De plannen worden
dan ook in verschillende stadia
besproken met de adviseur van Het
Zeeuwse Landschap, provinciaal
archeoloog Robert van Dierendonck
(Stichting Cultureel Erfgoed
Zeeland) en in het definitieve plan
ook formeel getoetst door het SCEZ
namens de gemeente Sluis.
Hoewel de hoofdwal van de jongste
veste nog altijd zichtbaar in het
landschap ligt, zijn de contrescarp
(de buitenste wal) en de ravelijnen
inmiddels aan elkaar gegroeid. De
ravelijnen werden oorspronkelijk van
de wal gescheiden door een rave
lijnsgracht. Deze gracht is in de loop
van de tijd grotendeels dichtgeslibd,
waardoor de ravelijnen en de con-
trescarpe aan elkaar lijken te liggen.
Het is de bedoeling dat deze structu
ren beter zichtbaar worden gemaakt,
door de gracht weer te verdiepen.
De oudere omwalling is minder goed
zichtbaar. Met name in het zuidoos
ten heeft het Zeeuwse Landschap
een deel in beheer, dat in 1604 door
de Staatsen aangepast is. Hier zijn
de structuren deels afgebroken en
de buitengracht gedempt. Ook hier
kan de oorspronkelijke structuur
zichtbaar worden gemaakt door de
contouren van de grachten weer uit
te diepen.
Grazers op de wallen
De afgebroken middeleeuwse stad
ligt grotendeels op terreinen die
in beheer zijn bij Het Zeeuwse
Landschap en momenteel door run
deren begraasd worden. De oude
binnenste stadswal is op enkele
plaatsen bewaard gebleven. De
dubbele gracht met tussengelegen
lagere wal. die de stad omringde
is nog wel aanwezig, maar is
slechts gedeeltelijk in beheer bij
Het Zeeuwse Landschap. Binnen
de oude wal getuigen stukken
baksteen van de oude stad. De
fundamenten van de Onze Lieve
Vrouwenkerk zijn echter bewaard
gebleven. Het is nu een beschermd
monument waarvan de voormalige
gracht en de stukken baksteen
en natuursteen in het weiland de
plaats markeren.
Bastions en ravelijnen
Korte tijd na de aanleg van de ver
sterkingen werd echter besloten dat
deze verbeteringen niet afdoende
waren, de stad moest gehalveerd
worden, aangezien het grootste deel
van het middeleeuwse oppervlak nog
altijd onbewoond was. Onder leiding
van de beroemde Simon Stevin werd
een nieuw verdedigingsplan ontwor
pen volgens het Oud-Hollandse stel
sel. Rond 1620 lag om de kern van
Aardenburg een kleinere nieuwe wal
met bastions en ravelijnen, omringd
door een gracht. Het deel van de
stad dat hierdoor buiten de stad te
kwam te liggen -waaronder de Onze
Lieve Vrouwenkerk- werd gesloopt.
Ook de oude wallen en versterkingen
werden gedeeltelijk afgebroken,
zodat de vijand hier geen gebruik
meer van kon maken bij een eventu
ele belegering.
Deze complexe krijgsgeschiedenis
is nog altijd zichtbaar in en rond
Aardenburg. De stad wordt omringd
door de imposante vestingwal uit
1620. De bolwerken zijn inmiddels
bebouwd, maar de contrescarp (bui
tenste wal) en ravelijnen zijn groten
deels als natuurgebied in beheer bij
Het Zeeuwse Landschap.
Grachten gedempt
Echter, ook de Oude Stad blijkt voor
een groot deel nog bewaard geble
ven. Ook hier heeft Het Zeeuwse
Landschap diverse percelen in
beheer. Hoewel de wallen gedeelte
lijk zijn afgebroken en de grachten
