a Broedkolonies van
grote sterns, met een
totale omvang van 4000
paren, vormen een N2000-
instandhoudingsdoelstelling
voor de Ooster- en
Westerschelde, het
Grevelingenmeer en het
Haringvliet, (c. Jacobusse)
Jaarlijks bezoeken tien
duizenden mensen de
Zeeuwse N2000-gebieden;
een natuur-excursie in het
Zwin. (N. van den Berg)
de Manteling van Walcheren dus
op toezien dat de oppervlakte aan
vochtige duinvalleivegetatie niet
afneemt ten gevolge van struweel-
en bosontwikkeling in die valleien.
Ten tweede worden die gekwan
tificeerde instandhoudingsdoelen
gebruikt bij de besluitvorming
omtrent het al of niet verlenen van
een vergunning voor een bepaalde
activiteit binnen het Natura2000-
gebied. Als een visser vergunning
vraagt om in een bepaald deel van
de Voordelta gedurende de winter
maanden te vissen, en dit zou het
hiervoor genoemde aantal zwarte
zee-eenden doen verkleinen tot
gemiddeld 8500, dan zal geen ver
gunning verleend worden.
Schorren en slikken
aanleggen?
Door de commotie rond de voor
genomen vaargeulverruiming
in de Westerschelde is Zeeland
inmiddels bekend geraakt met een
ander facet van het Natura2000-
beleid, te weten: maatregelen voor
natuurherstel of -compensatie.
Volgens het Natura2000-beleid zijn
voor dergelijke maatregelen altijd
de hiervoor vermelde instand
houdingsdoelen maatgevend. Het
toetsen aan deze doelen hebben de
Zeeuwse waterschappen kennelijk
verzuimd bij de uitwerking van
hun alternatieve plan voor ontpol-
dering: de aanleg van zogenaamde
schorren en slikken middels het
storten van klei op bestaande slik
ken en platen. Hun plan vormde
geen goed alternatief, onder andere
vanwege het volgende:
Een groot deel van de
Westerschelde bestaat uit het
habitattype 'estuaria'. Dit wordt
gekenmerkt door een natuurlijk
stelsel van grote stroomgeulen,
ondiepwaterzone's, slikken, platen
en schorren. De natuurlijke ver
houding tussen die deelgebieden is
een wezenlijk kenmerk op zich. Een
geforceerde verschuiving hiervan
middels het grootschalig storten
van klei op platen betekent geen
natuurherstel, maar juist natuur-
afbraak.
Een slikplaat lijkt op het eerste
gezicht een kale moddervlakte,
maar is dat allerminst. In veel
gevallen bevat een natuur
lijke slikplaat in de getijzone een
omvangrijke levensgemeenschap
van bodemdieren: wormachtigen,
diverse soorten schelpdieren,
slijkgarnalen, alikruiken en wad
slakjes. Deze bodemdieren, die
in enorme dichtheden aanwezig
kunnen zijn, vormen de voedsel
bron voor platvissen en vogels.
De ontwikkeling van een complete
levensgemeenschap van bodem
dieren kan decennia duren. Zo
worden grote schelpdieren, zoals
de strandgaper, meer dan tien
jaar oud. Het storten van zware
klei op een bestaande slikplaat
zou de gehele levensgemeenschap
van bodemdieren doden. En,
naderhand is het zeer de vraag of
zich een complete bodemdieren-
gemeenschap ontwikkelt in een
onnatuurlijke grondsoort met een
afwijkende hoogteligging.
De plotselinge ontwikkeling van
een natuurlijk schor na het storten
van zware klei in de getijzone is
onmogelijk, zoals eerdere pogingen
daartoe in het buitenland aan
getoond hebben. De natuurlijke
ontwikkeling van een schor in een
getijdengebied kan onder bepaal
de, thans in Zeeland zeldzame,
omstandigheden plaatsvinden. Het
is een complex ecologisch proces
van jaren, waarbij deelprocessen in
elkaar grijpen, zoals de geleidelijke
afzetting van verschillende sedi
menttypen, waardoor op den duur
kleiige kommen en zandige oever-
wallen ontstaan, de successie van
vegetatiegemeenschappen, en de
vorming van een fijnmazig patroon
van grote en kleine kreken. Een
dergelijk gedifferentieerd habitat
type ontstaan niet vanzelf uit een
gestorte kleiplaat.
Natuur en economie
Natura2000 wordt regelmatig
aangemerkt als een bedreiging
voor economische ontwikkelingen.
Dat mag in een enkel geval zo
zijn. over de volle breedte klopt
het niet. Zo blijken praktisch
alle in de afgelopen jaren aange
vraagde NB-wetvergunningen
te zijn verleend. Natuurlijk is
het automatisme dat alles mag
verdwenen en natuurlijk moeten
ondernemers wennen aan het aan
vragen van vergunningen. Maar
er is ongetwijfeld draagvlak voor
het onderliggende argument dat er
zonder regelgeving geen rem staat
op de exploitatie van onze leefom
geving. In die zin is Natura2000 te
beschouwen als investering in de
toekomst van onze kinderen.
Overigens zal Natura2000, zeker
in Zeeland met zijn belangrijke
recreatie- en woonfunctie, vaak
juist economische meerwaarde
opleveren. Veel recreanten kiezen
hun vakantiebestemming mede op
basis van aanwezige natuur- en
landschapswaarden. De com
binatie van zon, zee. cultuur en
natuur is een sterke. Ook blijkt uit
verschillende studies een waarde
stijging van woningen nabij grote
natuurgebieden. De desbetreffende
gemeenten incasseren alleen daar
door al jaarlijks vele euro 's, waar
schijnlijk tonnen, aan extra ozb.
Kortom, de Natura2000-gebieden
in Zeeland zijn in meerdere opzich
ten van groot belang.
Dr. C J.C. Buth is stafmedewerker
en rentmeester bij Stichting Het
Zeeuwse Landschap