a Broedkolonies van grote sterns, met een totale omvang van 4000 paren, vormen een N2000- instandhoudingsdoelstelling voor de Ooster- en Westerschelde, het Grevelingenmeer en het Haringvliet, (c. Jacobusse) Jaarlijks bezoeken tien duizenden mensen de Zeeuwse N2000-gebieden; een natuur-excursie in het Zwin. (N. van den Berg) de Manteling van Walcheren dus op toezien dat de oppervlakte aan vochtige duinvalleivegetatie niet afneemt ten gevolge van struweel- en bosontwikkeling in die valleien. Ten tweede worden die gekwan tificeerde instandhoudingsdoelen gebruikt bij de besluitvorming omtrent het al of niet verlenen van een vergunning voor een bepaalde activiteit binnen het Natura2000- gebied. Als een visser vergunning vraagt om in een bepaald deel van de Voordelta gedurende de winter maanden te vissen, en dit zou het hiervoor genoemde aantal zwarte zee-eenden doen verkleinen tot gemiddeld 8500, dan zal geen ver gunning verleend worden. Schorren en slikken aanleggen? Door de commotie rond de voor genomen vaargeulverruiming in de Westerschelde is Zeeland inmiddels bekend geraakt met een ander facet van het Natura2000- beleid, te weten: maatregelen voor natuurherstel of -compensatie. Volgens het Natura2000-beleid zijn voor dergelijke maatregelen altijd de hiervoor vermelde instand houdingsdoelen maatgevend. Het toetsen aan deze doelen hebben de Zeeuwse waterschappen kennelijk verzuimd bij de uitwerking van hun alternatieve plan voor ontpol- dering: de aanleg van zogenaamde schorren en slikken middels het storten van klei op bestaande slik ken en platen. Hun plan vormde geen goed alternatief, onder andere vanwege het volgende: Een groot deel van de Westerschelde bestaat uit het habitattype 'estuaria'. Dit wordt gekenmerkt door een natuurlijk stelsel van grote stroomgeulen, ondiepwaterzone's, slikken, platen en schorren. De natuurlijke ver houding tussen die deelgebieden is een wezenlijk kenmerk op zich. Een geforceerde verschuiving hiervan middels het grootschalig storten van klei op platen betekent geen natuurherstel, maar juist natuur- afbraak. Een slikplaat lijkt op het eerste gezicht een kale moddervlakte, maar is dat allerminst. In veel gevallen bevat een natuur lijke slikplaat in de getijzone een omvangrijke levensgemeenschap van bodemdieren: wormachtigen, diverse soorten schelpdieren, slijkgarnalen, alikruiken en wad slakjes. Deze bodemdieren, die in enorme dichtheden aanwezig kunnen zijn, vormen de voedsel bron voor platvissen en vogels. De ontwikkeling van een complete levensgemeenschap van bodem dieren kan decennia duren. Zo worden grote schelpdieren, zoals de strandgaper, meer dan tien jaar oud. Het storten van zware klei op een bestaande slikplaat zou de gehele levensgemeenschap van bodemdieren doden. En, naderhand is het zeer de vraag of zich een complete bodemdieren- gemeenschap ontwikkelt in een onnatuurlijke grondsoort met een afwijkende hoogteligging. De plotselinge ontwikkeling van een natuurlijk schor na het storten van zware klei in de getijzone is onmogelijk, zoals eerdere pogingen daartoe in het buitenland aan getoond hebben. De natuurlijke ontwikkeling van een schor in een getijdengebied kan onder bepaal de, thans in Zeeland zeldzame, omstandigheden plaatsvinden. Het is een complex ecologisch proces van jaren, waarbij deelprocessen in elkaar grijpen, zoals de geleidelijke afzetting van verschillende sedi menttypen, waardoor op den duur kleiige kommen en zandige oever- wallen ontstaan, de successie van vegetatiegemeenschappen, en de vorming van een fijnmazig patroon van grote en kleine kreken. Een dergelijk gedifferentieerd habitat type ontstaan niet vanzelf uit een gestorte kleiplaat. Natuur en economie Natura2000 wordt regelmatig aangemerkt als een bedreiging voor economische ontwikkelingen. Dat mag in een enkel geval zo zijn. over de volle breedte klopt het niet. Zo blijken praktisch alle in de afgelopen jaren aange vraagde NB-wetvergunningen te zijn verleend. Natuurlijk is het automatisme dat alles mag verdwenen en natuurlijk moeten ondernemers wennen aan het aan vragen van vergunningen. Maar er is ongetwijfeld draagvlak voor het onderliggende argument dat er zonder regelgeving geen rem staat op de exploitatie van onze leefom geving. In die zin is Natura2000 te beschouwen als investering in de toekomst van onze kinderen. Overigens zal Natura2000, zeker in Zeeland met zijn belangrijke recreatie- en woonfunctie, vaak juist economische meerwaarde opleveren. Veel recreanten kiezen hun vakantiebestemming mede op basis van aanwezige natuur- en landschapswaarden. De com binatie van zon, zee. cultuur en natuur is een sterke. Ook blijkt uit verschillende studies een waarde stijging van woningen nabij grote natuurgebieden. De desbetreffende gemeenten incasseren alleen daar door al jaarlijks vele euro 's, waar schijnlijk tonnen, aan extra ozb. Kortom, de Natura2000-gebieden in Zeeland zijn in meerdere opzich ten van groot belang. Dr. C J.C. Buth is stafmedewerker en rentmeester bij Stichting Het Zeeuwse Landschap

Tijdschriftenbank Zeeland

Zeeuws Landschap | 2009 | | pagina 14