Een nieuw leven voor
de Kruisdijkschans
Stichting Het Zeeuwse Landschap beheert diverse historische verdedigingswerken. Denk aan de
vliedbergen, waaronder de Berg van Troye in Borssele, de wallen van Aardenburg en Sluis en ves
tingwerk Retranchement. Een combinatie van cultureel erfgoed, natuur, landschap en recreatie. De
stichting hoopt het aantal voormalige 'militaire terreinen' uit te breiden door de aankoop van de
Kruisdijkschans tussen Sluis en Aardenburg.
Kruisdijkschans
Klein maar fijn. Die uitdrukking is van
toepassing op de Kruisdijkschans. Een
bijzonder plekje van ongeveer drie hec
tare. Ooit aangelegd als omgracht fort,
daarna omgevormd tot buitenplaats en
tenslotte tot boerderij. Nu sterk verval
len. Een gebied met de 'ouderwetse'
plattelandsnatuur en leefgebied van de
boomkikker.
De Kruisdijkschans staat te koop.
Stichting Het Zeeuwse Landschap,
die in het nationaal landschap West-
Zeeuws-Vlaanderen al veel gebieden in
beheer heeft, wil graag de nieuwe eige
naar worden. Bedoeling is uiteraard het
gebied zoveel mogelijk in oude glorie te
herstellen. Met respect voor de cultuur
historie en natuurwaarden. Bovendien
kan de schans een rol vervullen in het
recreatieve netwerk van de streek. Dat
sluit mooi aan bij de roep om dergelijke
objecten beter toegankelijk te maken
voor bezoekers.
Oorlogsgebied
De geschiedenis van de schans gaat
terug tot in de Tachtigjarige Oorlog,
ofwel de Opstand van de noordelijke
provincies - die in 1588 de Republiek
der Zeven Verenigde Nederlanden
vormden - tegen de Spaanse koning.
Zeeuws-Vlaanderen lag in de frontlinie,
vanwege het strategische belang de
Westerschelde en daarmee de toegang
tot de havenstad Antwerpen te beheer
sen. De Staatse troepen, onder leiding
van Oranje, vochten er vele jaren tegen
de Spaanse strijdmacht.
Er ontstonden van oost naar west in
Zeeuws-Vlaanderen uitgebreide ver
dedigingswerken. Bovendien werden
grote delen van het land onder water
gezet, wat leidde tot veel verlies aan
vruchtbare polders (die later weer gro
tendeels teruggewonnen werden op het
water). De militaire werken deden niet
alleen dienst tijdens de Tachtigjarige
Oorlog (1568-1648), maar ook tij
dens de Spaanse Successieoorlog
(1702-1713). Het buitengebied tussen
versterkte vestingplaatsen als Hulst,
Axel, Philippine en Sluis, kon worden
verdedigd door forten en schansen met
daartussen de linies in de vorm van
dijken. Aan de frontzijde lag het onder
water gezette gebied.
Na het verdwijnen van het krijgsge
weld is van lieverlee veel opgeruimd,
maar restanten zijn nog op veel plaat
sen terug te vinden in het landschap.
Overigens niet alleen in Zeeuws-
Vlaanderen maar ook in West-Brabant
en Oost- en West-Vlaanderen. Ze
Overzichtsfoto van
Kruisdijkschans.
(C. Jacobusse)
r
Zeeuws Landschap 13
