Tradities goed voor
natuur en landschap
Tradities en rituelen, gewoonten en gebruiken, maar ook alledaagse dingen stonden centraal in het
Jaar van de Tradities (2009). In Zeeland kreeg het een doorloop tot half dit jaar, met als afsluiting de
conferentie Echt Zeeuws?! Doel van het themajaar was meer inzicht te bieden in de eigen tradities
en die van de omgeving. Hoewel we het ons dikwijls niet bewust zijn, kent de Zeeuwse samenleving
nog heel wat van dit culturele erfgoed, ook in de groen-blauwe sector.
Tradities onder druk en
in de lift
De publieksfavorieten
v.--
Groenblauwe tradities
n
Musterdvumme
traditioneel de woonplaats
van de bunzing, (c. Jacobusse)
We leven in een snel veranderende
tijd. waarin de wereld dagelijks
tot in de huiskamer komt. Ook
in een multiculturele en digitale
samenleving. Daardoor dienen zich
voortdurend nieuwe dingen aan
en verdwijnen bestaande gewoon
ten uit beeld. Gewoonten, die we
hebben overgenomen van onze
ouders en voorouders, al dan niet
voorzien van een eigentijdse invul
ling. Het doorgeven van gewoonten
en gebruiken noemen we traditie.
Deftig gezegd: het overhandigen
van de cultuur van de ene generatie
aan de andere. Normen en waarden
bijvoorbeeld, zijn vaak gestoeld op
tradities. Ze staan, vooral door die
dynamische samenleving, behoor
lijk onder druk. Aan de andere kant
is er een stroming, die het belang
van tradities benadrukt. We moeten
ze koesteren en voorkomen dat ze
helemaal teloor gaan. Dat is mak
kelijker gezegd dan gedaan trou
wens. Bij veel dingen die we doen,
staan we niet stil bij de herkomst.
En even zo vele gewoonten zijn niet
meer aan de orde. Neem de slacht-
rituelen op de boerderij in novem
ber. Die zijn, ook door regelgeving,
voorgoed verleden tijd.
Als we uitgaan van het brede
begrip volkscultuur, dan bestaat
daar in Zeeland zeker nog een
behoorlijke belangstelling voor. Een
recente inventarisatie van Scoop,
instituut voor sociale en culturele
ontwikkeling, leert dat in de pro
vincie bijna 400 organisaties actief
zijn. Van ambacht en kunstnijver
heid tot streektaal en migrantencul
tuur. Acht ervan houden zich bezig
met landbouw en landschap (scha
pen, paarden, landschap, streek
producten en mussengilden). Op
basis van reacties stelde Omroep
Zeeland vorig jaar een Top Tien
van tradities en gewoonten samen.
Het ringrijden hoewel voorname
lijk geconcentreerd op Walcheren -
behaalde de eerste plaats, gevolgd
door bolussen en babbelaars.
Opmerkelijk is dat onderwerpen
die een binding hebben met natuur,
landschap en water in de Top
Tien ontbreken. In de ogen van de
mensen zijn ze er kennelijk niet, of
worden ze niet als zodanig herkend.
Met een beetje goede wil kunnen
de mossels (zesde plaats) als blauw
item worden gezien, al is de keuze
waarschijnlijk eerder ingegeven
door het consumeren van dit zee
banket. dan door aandacht voor de
traditionele kweek.
Volkscultuur met een knipoog naar
groen en blauw moeten we vooral
zoeken onder de noemers streek
producten, oude ambachten en
landbouw. De gewoonten strekken
lang niet altijd ten voordele van
natuur en landschap. Integendeel,
ze staan er nogal eens op gespan
nen voet mee. De mussengilden die
in de 19e eeuw werden opgericht
hadden als taak het doden van
zoveel mogelijk vogels - waarvoor
een vergoeding werd betaald om
schade aan landbouwgewassen
tegen te gaan. Een traditie die we
niet graag in ere hersteld zien. Nu
prijkt de mus op de Rode Lijst van
bedreigde vogels. De paar mussen
gilden die nog bestaan, hebben het
karakter van een gezelligheidsclub
gekregen. Wat dat betreft is het
8 Zeeuws Landschap
