Dwergsterns,
in weer en wind
Specialisten spreken tot de verbeelding. Wie wordt niet gefascineerd door een kundig jongleur of hoog
springer? Of een trapje hoger, wie blijft onbewogen bij oude beelden van Cruijff of een schilderij van
Rembrandt? Ook het verhaal over de factoren die maakten dat het aanwezige talent zo kon opbloeien
boeit. In dit artikel aandacht voor een echte specialist in onze kustzone: de dwergstern. Wat maakt hem tot
specialist en hoe succesvol was 2010 voor deze soort bij de Hooge Platen?
Een dwergstern vlak bij
zijn, op de foto onzichtbare,
nest. (C. Jacobusse)
Aangepastheid ten top
Nog helder op m'n netvlies staat de
foto in het blad De Levende Natuur
van een tot z'n nek in het stuifzand
broedende dwergstern bij een artikel
van sternspecialist Jan Rooth. Hij
schreef over de dwergsterns van het
beroemde vogeleiland de Beer, dat
later ten prooi viel aan 'de vooruit
gang'. We kennen het gebied nu als
de Maasvlakte of Europoort. Jan
vertelde me later, dat deze dwergstern
regelmatig eventjes opstond, zich uit
schudde als een hondje na het zwem
men, de met zand bedekte eieren
omhoog haalde en weer doodgemoe
dereerd verder ging met broeden.
Zelf heb ik dit opgraafgedrag talrijke
keren gezien. Zelfs op windstille
dagen; het is een instincthandeling
van ze. Een keer zat ik in m'n
schuilhut toen de wind aantrok tot
kracht 6. Een gordijn van stuifzand
joeg over de zandplaat en het water
zag wit van de schuimkoppen. Een
fascinerend schouwspel voltrok zich
voor m'n ogen. De visdieven en
grote sterns trokken de kop tussen
de schouders, snavel in de wind en
knepen de ogen dicht. De partners
vlogen niet naar zee. De aflosschol-
eksters waren zijwindgevoeliger dan
m'n oude Combo en de kokmeeuwen
waaiden als kranten uit de duintjes.
Zelfs de Strandpleviertjes - toch
niet de eerste de beste in dit milieu
groeven zich in achter het vers aan
gespoelde zeewier. Ieder paste zich
op eigen wijze aan aan de omstandig
heden. En de dwergsterns? De plicht
riep, dus het werk ging door. De
voorhoede had halfwas kuikens en
die moesten gevoed worden. Ik zag
ze dus driftig wentelwiekend tegen
de wind in vliegen, zonder noemens
waardig uit balans te raken. Ik zag
en hoorde ze roepen met een glim
mende kleine haring in de snavel en
ik zag een springend kuiken met het
dons vol zand. Dwergsterns zijn de
experts van dit milieu. Maar er moet
wel eten zijn!
Voorgerecht zandspiering
We weten inmiddels veel van het
voedsel van de dwergsterns en het
gedrag van kleine vis, maar ook
nog veel niet. De Westerschelde is
kinderkamer voor veel vissoorten.
En dwergsterns zijn afhankelijk van
de nieuwe lichting van deze kinder
kamer, de zogenaamde nuldejaars
vis. Wanneer de dwergsterns na hun
winterverblijf in Afrika terugkeren in
Nederland is de hoofdrol weggelegd
voor de zandspiering. De instroom
van kleine zandspiering vindt in
meeste jaren eind april of begin mei
plaats. Je merkt het meteen aan het
gedrag van de dwergsterns. Hun foe-
rageeractiviteit neemt binnen enkele
dagen sterk toe, tot een factor tien, en
vrijwel gelijk starten de voorbereidin
gen voor de voortplanting. De man
netjes beginnen hun vrouwtjes van
voedsel te voorzien en kort daarna
volgen de eerste copulaties.
Dit jaar was de zandspiering vrij
laat. Ik heb een vast waarnemings
traject tussen de Uitwatering van
Nummer Een en de Nol van Calon en
4 Zeeuws Landschap
