Invloed herverkaveling
groter dan inundatie en
watersnood
Stormvloeden en militaire inundaties hebben in de loop van de eeuwen het Zeeuwse landschap in grote
mate beïnvloed. De vele kreken en welen getuigen ervan. Na de recentste watersnoden - de inundaties in
de Tweede Wereldoorlog en de Februariramp 1953 - zorgde ook de wijze waarop de mens het landschap
'repareerde' voor ingrijpende veranderingen.
Zeeuws Landschap
De Baarzandse kreek ten
zuiden van Groede is in de
tachtigjarige oorlog uit mili
tair strategische overwegin
gen "gecreëerd". Nadien is
hij verland tot wat hij nu is.
(C. Jacobusse)
Kreken en welen
Kreken zijn net zo vanzelfsprekend
in het Zeeuwse landschap als eb
en vloed. We recreëren er graag
en hun waarde voor natuur en
landschap is onbetwist. Ze zijn
ook cultureel erfgoed; herinnering
aan verwoestende watersnoden.
Kunstmatig ontstaan door oorlogs
inundaties, of natuurlijk gevormd
door stormvloeden. Wanneer een
flinke polder onder water liep en
het dijkgat niet snel genoeg werd
gedicht, dan kregen wind en water
vrij spel. Achter het gat vormden
zich door uitschuring doorbraak-
kreken. Ook de befaamde welen,
vooral aanwezig op Zuid-Beveland,
duiden op een dijkdoorbraak. De
kolken dateren bijna alle van voor
1600 en de meeste zitten in kleine
polders. Landschapsdeskundige
Ad Beenhakker vindt dat de kre
ken meer dan de welen, duidelijk
maken wat het (zoute) water heeft
aangericht. Hij stelt dat de inbraak
kreken vanaf de zestiende eeuw zijn
ontstaan, zowel door stormvloeden
als door het doorsteken van de
dijken uit militaire overwegingen.
Ontpoldering avant la lettre.
De zeven jongen
De meeste kreken liggen er al lang,
maar zeven zijn vrij jong. De geal
lieerde bommen die najaar 1944 op
vier plekken gaten in de Walcherse
zeeweringen sloegen, hadden even
veel krekenstelsels tot gevolg, bij
Ritthem, Vlissingen, Westkapelle
en Veere. De Februariramp 1953
zorgde voor twee kreekgebieden
op Schouwen-Duiveland, bij
Schelphoek en Ouwerkerk, en een
op Zuid-Beveland, den Inkel. De
natuurwaarden zijn er volgens
Beenhakker beperkt. 'Ze zijn met
hun beplanting ook niet als natuur
gebied ingericht. De voornaamste
waarden zitten in het water en aan
de oevers en het zijn ook leuke
gebieden voor vogels.'
De invloed van het onder water
lopen van Walcheren op het land
schap was groot. Beenhakker is
daar helder over: 'Er zijn niet alleen
vier krekenstelsels ontstaan, ook
zijn zand en klei over het land ver
spreid en dat gedurende een langere
periode. Walcheren moest echt
opnieuw opgebouwd worden. Op
landgoed Ter Hooge bij Middelburg
staat geloof ik één boom die de
inundatie heeft overleefd.'
Herverkaveling Walcheren
Het herstel van het drooggemaakte
land na de Tweede Wereldoorlog
werd via een ingrijpende herver-
