en financiering van het Nationaal
Landschap heeft nog te kort bestaan
om al in de haarvaten van de samen
leving te zijn doorgedrongen, maar
de insteek was goed. De financiering
van landschapskwaliteit door de
overheid is m.i. ook in de toekomst
onmisbaar. Alle mooie ideeën over
particuliere financiering ten spijt
('adopteer een elzenhaag j, de struc
turele beschikbaarstelling van over
heidsmiddelen is essentieel voor een
brede spreiding van ingrepen die het
landschap kwalitatief verbeteren. De
overheden (inclusief de waterschap
pen) kunnen door specifiek hiervoor
bestemde heffingen en subsidiere
gelingen uitvoering en beheer van
landschapsmaatregelen financieren.
Het is daarbij goed te bedenken
dat een aantrekkelijk landschap
ook weer geld in het laatje brengt.
Zonder twijfel spint Walcheren -via
de inkomsten die toeristen genere
ren- economisch garen bij zijn aan
trekkelijke landschap.
Geef de landbouw bestaansper-
spectief, en betrek de zorg voor
het landschap daarbij. 70% van
Nederland is landbouwgebied. Nog
los van het vanzelfsprekende belang
van voedselproductie, zou lande
lijk Nederland zichzelf niet meer
zijn zonder akkers en weilanden.
Alleen daarom al is perspectief voor
de landbouwsector noodzakelijk.
Maar er is een schaduwzijde aan de
moderne landbouw: het Europese
landbouwbeleid is nu sterk gericht
op productie, wat in de afgelopen
decennia sterk heeft bijgedragen aan
kwaliteitsverlies van het landschap,
de vermindering van de biodiversi
teit en de belasting van het milieu.
Het moet dus anders in de toekomst.
Wat betreft het landschap, zou het
een hele verbetering zijn als boeren
niet alleen voor de landbouwproduc
ten die ze leveren worden betaald,
maar ook voor ecologisch en land
schappelijk waardevolle 'groene
diensten', bijvoorbeeld voor de aan
leg of beheer van natuurelementen in
het landschap: akkerranden, hagen
etc. De visie van het (inmiddels in
ELI hernoemde) ministerie van LNV
is dat het Europese landbouwbeleid,
dat nu eenzijdig gefocust is op pro
ductie, omgebogen wordt naar een
beloning voor een scala aan maat
schappelijk gewaardeerde prestaties,
waaronder ook het leveren van land
schapskwaliteit. Als die visie het redt
bij de komende herziening van het
Europese landbouwbeleid, betekent
dat een verbreding van de mogelijk
heden van boeren hun bedrijf ren
dabel te houden op een wijze die het
landschap versterkt.
Zorg voor natuur in elke regio. De
afwisseling van natuur en landbouw
verrijkt het landschap, in meerdere
opzichten. De landbouw zorgt voor
de openheid, de natuur voor variatie
en vooral ook voor diversiteit aan
planten en dieren. Het is een illusie
te denken dat de verbrede landbouw
van hierboven, die op zich waardevol
kan zijn voor de aantrekkelijkheid
van het landschap, volstaat om
de Nederlandse soortenrijkdom te
behouden. Uiteindelijk zullen daar
alleen die soorten voorkomen die
kunnen leven in de marge van het
boerenbedrijf en grotendeels onder
de voorwaarden van dat boerenbe
drijf. Verwevenheid van landbouw
met natuurelementen zal wellicht wel
voor de patrijs en leeuwerik, maar
zeker niet voor de kluut en de lepe
laar geschikt leefgebied opleveren.
Natuurgebieden, met hun vaak eigen
water- en mineralenhuishouding
leveren de verscheidenheid aan leef
omstandigheden die onmisbaar zijn
voor de Nederlandse biodiversiteit.
Tenslotte
Een waardevol landschap is een
publiek goed dat kwetsbaar is omdat
het deels immateriële belang er van
vaak ondergeschikt wordt gemaakt
aan meer concrete, bijvoorbeeld
economische belangen. Landschap
is bovendien lastig te beschermen
omdat de basis van het landschap
ligt in het grondbezit van vele
particuliere (en publieke) partijen.
Voor de toekomst zal het essentieel
zijn dat de overheid actief sturing
wil geven aan de bescherming en
de versterking van het landschap.
Walcheren en er zullen meer regio's
zijn- laat zien dat het wel degelijk
mogelijk is om vooruitgang te boe
ken. Dat, en het groeiend belang dat
aan aantrekkelijk landschap wordt
gehecht, geeft enige reden tot opti
misme in een tijd dat de politiek flink
bezuinigt op natuur.
Dr. M.A. Hemminga is directeur van
Stichting Het Zeeuwse Landschap
