Historie Aardenburg
blootgelegd
Al 10.000 jaar geleden bewoond, is Aardenburg historisch gezien toch vooral bekend om sporen
van een ommuurde Romeinse vesting uit de 3e eeuw na Chr. In de middeleeuwen werden hier de
eerste stadswallen aangelegd en in de tachtigjarige oorlog vond een volgende fase van verdedi
gingswerken plaats. Vorig jaar vond op de voormalige wallen archeologisch onderzoek plaats en
dat leverde bijzondere informatie op.
Rand van het land, rand
van het zand
De ligging van de twee
plangebieden binnen de
Wallen van Aardenburg
waarop in 2009 het proef-
sleuvenonderzoek is uitge
voerd. In Plangebied Noord
was nog een restant van de
voormalige ravelijngracht, in
de vorm van een kavelsloot,
aanwezig, (luchtfoto van Bing
Maps, aanduidingen plangebieden
SOB Research bv)
Het feit dat Aardenburg al in de
prehistorie bewoond werd, en dat
het zo n geschikte locatie voor de
Romeinen vormde om hier een cas-
tellum, een ommuurde vesting, te
bouwen, heeft alles te maken met de
bodemkundige historie ter plaatse.
De aan de oppervlakte liggende
grond in Zeeland wordt, met uit
zondering van de duinen, nagenoeg
overal gevormd door sediment dat
is afgezet onder invloed van de zee.
Alleen in Zeeuws-Vlaanderen ligt
plaatselijk langs de landgrens een
smalle strook iets hoger gelegen
dekzandgrond, aansluitend aan het
dekzandlandschap van België. Dit
dekzand is afgezet onder invloed van
de wind, tijdens de eindfase van de
laatste ijstijd, ruim 10.000 jaar gele
den (het Pleistoceen). Vermoedelijk
is het dekzand met noordwestelijke
winden vanuit het destijds drooglig-
gende Noordzeebekken aangevoerd.
Aardenburg ligt grotendeels op dek
zand, of op dekzand met daarop een
dunne laag veen en/of klei.
In de Romeinse tijd liep een
smalle uitloper van de toenma
lige Scheldemonding tot aan
Aardenburg. Kortom, een veilig,
hoger liggend landschap aan de rand
van een visrijk getijdengebied met
droogvallende gronden, plus een
open verbinding naar zee, vormden
een ideale locatie voor een castellum.
Aardenburg kende perioden van
bloei en verval, zoals in een eerder
artikel in dit tijdschrift (nr. 4, 2008)
werd beschreven. Het archeologisch
onderzoek dat in 2009 is uitgevoerd
betrof vooral de laatst aangelegde
wallen, grachten en schansen, tij
dens de Staats-Spaanse periode in de
17e eeuw.
Legenda
o Plangebied
Proefsleuf
Eigendom HZL
Proefsleuven
De aanleiding voor het archeolo
gische onderzoek, uitgevoerd door
SOB Research, vormde de vergun
ningprocedure voor een natuur- en
landschapsherstelplan dat Het
Zeeuwse Landschap in twee deelge
bieden van de grotendeels geslechte
Wallen van Aardenburg gaat
uitvoeren, c.q. inmiddels al deels
uitgevoerd heeft. Dit plan houdt
in dat ter plaatse de gedempte en/
of verlande ravelijngracht uit begin
17e eeuw hersteld wordt. Naast een
cultuurhistorisch herstel van de oude
situatie, wordt zo tevens een kansrijk
biotoop voor boomkikkers gecreëerd.
In dit verband worden plaatselijk
ook in beperkte mate bomen en
struiken geplant. De plangebieden
betreffen ten eerste de omgeving
van de Noordstraat (plangebied
Noord), en ten tweede de omgeving
van Smedekensbrugge (plangebied
Oost), zoals aangegeven op de plat
tegrond. In plangebied Oost wordt
tevens een nieuwe wandelroute
aangelegd.
In tegenstelling tot nagenoeg de rest
van Zeeland is bij Aardenburg de
invloed van de zee beperkt geble
ven. Hierdoor is de oorspronkelijke
bodemopbouw vanaf de Romeinse
tijd nog grotendeels intact. Vanaf
het dekzand tot aan het huidige
maaiveldniveau vormen de bewo-
ningsresten in de opeenvolgende
bodemlagen de puzzelstukjes van
een nog maar deels begrepen, 'his
torisch boekwerk'. Na eerder arche-
Zeeuws Landschap