OPGELUISTERD IN HERINGEDEELDE
RUIMTE
GEMEENTELIJK HERINGEDEELD
kerkelijke gemeente Grijpskerke gevoegd.
Ook dorpjes als Buttinge, Krommenhoeke, Sint
Janskerke, Poppendamme en Brigdamme verloren
hun kerk. In 1592 werden de geestelijke goederen in
Hoogelande, dus de ruïne van de kerk, de begraaf
plaats en de gracht verkocht aan de ambachtsheren.
Sindsdien behoort de kern van het dorpje dus toe
aan de ambachtsheerlijkheid. Dit is een uniek geval
in Zeeland.
De kleine ambachtsheerlijkheid leidde sindsdien
een eenzaam bestaan op het Walcherse platteland.
Door de moernering en de inklinking van de grond
was de omgeving nu één van de laagste stukken van
Walcheren geworden, zodat het eigenlijk wel
de symbolen is overigens onbekend. In 1911 werden
de nog overgebleven ambachtsheerlijke rechten en
gronden gekocht door de heer P.W.M. Hoegen te
Middelburg. Op het ogenblik is de ambachtsheer
lijkheid ondergebracht in een stichting van de
familie Hoegen.
In 1944 werd Hoogelande, net als het hele platteland
van Walcheren, geïnundeerd. Alleen de ruïne bleef
droog; de begraafplaats stond bij hoogwater wel
blank. Na de droogmaking in 1945 werd op
Foto's Lagelande zou moeten heten. In de winter stond de
De kapel van hele omgeving soms maandenlang onderwater.
Hoogelande van Om die reden is de begraafplaats gehandhaafd.
de achterkant en Dit is uniek op Walcheren, want de andere begraaf-
de voorkant op plaatsen van de opgeheven kerken raakten in
een zonnige late onbruik en werden bouwland. Nog steeds is het
novemberdag, kerkhof van Hoogelande een officieel erkende
(C. Jacobusse) particuliere begraafplaats, die nog gebruikt mag
worden door de directe omwonenden en door de
familie van de ambachtsheer. De ruïne van de kerk
bleef ook bestaan en vormt sindsdien een eenzaam
baken op het vlakke Walcherse land.
In de Franse tijd werden de ambachtsheerlijke bestu
ren opgeheven en werd Hoogelande een gemeente.
De herbergier, J. Corbijn, werd burge-meester en hij
zou de geschiedenis ingaan als de eerste en enige
burgemeester van Hoogelande, want reeds op
24 november 1815 werd de piepkleine gemeente
samengevoegd met Grijpskerke, dat sindsdien (tot
1966) de prachtige naam 'Gemeente Grijpskerke,
Poppendamme, Buttinge, Zandvoort en Hoogelande'
droeg, afgekort tot Grijpskerke c.a. (cum annexis).
Merkwaardigerwijs bevestigde de Hoge Raad van
Adel de gemeente Hoogelande nog in 1816 in het
bezit van een gemeentewapen. Dit wapen, met drie
kronen en een druiventros, was ook al in gebruik bij
de oude ambachtsheerlijkheid. De betekenis van
Walcheren een herverkaveling uitgevoerd, waarbij
het oude middeleeuwse landschap helemaal op
de schop ging. Er kwamen nieuwe wegen en grote
percelen. De ontwatering werd sterk verbeterd en
veel weiland werd omgezet in bouwland. Maar het
kerkhof werd gehandhaafd en kreeg een nieuwe
beplanting. De ambachtsheer wilde ook graag de
ruïne restaureren; uiteindelijk lukte dat met steun
van Monumentenzorg en op 2 september 1965 werd
het koor van de oude kerk als Kapel van Sint Maarten
opnieuw in gebruik genomen. Sindsdien wordt de
kapel verhuurd aan een stichting, die het gebouw in
het zomerseizoen beschikbaar stelt voor concerten,
exposities, trouwdiensten en dergelijke.
De Christengemeenschap Walcheren heeft er een
tijdlang haar kerkdiensten gehouden. Ook de zoge
naamde consistorie, gevestigd in een noodstal uit
1945, is voor exposities en recepties beschikbaar.
Zo is Hoogelande een geliefde pleisterplaats in het
centrum van Walcheren geworden, gemakkelijk
bereikbaar voor automobilisten, fietsers en
wandelaars. Het Walcherse landschap is sinds 1944
sterk veranderd, maar wie op een zoele zomeravond
over het kerkhof ronddwaalt, terwijl de sperwer en
de torenvalk boven de bomen cirkelen, kan zich toch
nog een beetje in de Middeleeuwen voelen.
A. Beenhakker is voormalig hoofd 'Bureau natuur en
landschap' van de provincie Zeeland
ZEEUWS -10-LANDSCHAP
