RUIM VIER EEUWEN OUD
af.'Ze hebben toch een soort antivries in hun lijf en
hun spijsvertering zit op slot', informeert Ina. Klopt,
zegt René.'Ze hebben een alcoholverbinding in hun
bloed zitten, waardoor dat niet snel bevriest. En alles
vertraagt, ze verkeren in een comateuze toestand.
Als ze wakker worden, eind maart, begin april, zijn ze
wat wankelig.'
Om vervolgens op zoek te gaan naar water en een
vrouwtje. De tijd van de koorzang. Vereiste voor een
geslaagde voortplanting is stilstaand zoet water,
beschut gelegen en vlakbij struiken. Op de wallen
her en der aanwezig, maar de zogenoemde Boze
Put spant wel de kroon.'Er hebben hier ooit wel 200
mannetjes zitten roepen', aldus René. 'Die put is wel
groeit René's enthousiasme. 'Het is een van de best
bewaarde aarden forten, een pareltje'. In het verle
den zijn gebruiksvoorwerpen gevonden en het kost
- ogen dicht, fantasie loslaten - weinig moeite om
geharnaste soldaten de kanonnen te zien beman
nen. De waterpartij aan de voet van het fort was
waarschijnlijk een haventje, waarin bij droogte, water
uit het Zwin kon worden ingelaten. Retranchement is
deel van de Staats-Spaanse linies uit de Tachtigjarige
Oorlog. Ina:'In museum het Bolwerk in IJzendijke is
er een tentoonstelling over te zien.'
R. Antonisse is journalist en redactielid van
Zeeuws Landschap.
het bolwerk, de allerbeste in de Benelux.' En een
leuke ijsbaan in de winter. Hoe hoger de tempera
tuur van het water, hoe sneller de eitjes zich ontwik
kelen, de larven opgroeien en de kikkers er zijn.
Genoeg geboomkikkerd. Er zijn op de wallen meer
pareltjes. René wijst op uithollingen die in een wal
zitten. Toen HZL het beheer op zich nam, was de
eerste gedachte: dichtmaken. Tot iemand erop
attendeerde dat achter de holtes een verhaal zat.
René: 'In de Tweede Wereldoorlog zijn ze gegraven
door de Duitsers. Hun voertuigen stonden er verdekt
in opgesteld. Dus zijn die putten eigenlijk cultuurhis
torie.' Er grazen runderen. Zonder prikkeldraad, tot
genoegen van René. Ook Ina is er blij om.
'Natuur afgeschermd met prikkeldraad - daar wor
den mensen boos om, er wordt over geklaagd.
Ik probeer wel uit te leggen waarom het soms nodig
is, namelijk om jonge aanplant tijdelijk te bescher
men.' Nu is er schrikdraad gespannen en dat werkt
goed.
Richting fort Nassau gaapt in de wal een brede
opening.'Ookdit is cultuurhistorie. Hier liep de oude
trambaan, die uitkwam bij het motel aan de rand
van het dorp. Het grindbed zit er nog in', legt René
uit. Terugkeer van de tram zit er niet meer in, te duur.
Alhoewel, denkt Ina hardop. 'Er wordt weer gepraat
over het doortrekken van de tramlijn uit Knokke.
Wie weet?'Aangekomen aan de voet van het fort,
Prins Maurits veroverde in 1604 het eiland van
Cadzand op de Spanjaarden. Uit enkele beschei
den verdedigingswerken ontstond Retranche
ment Cadsandria (streeknaam Truzement).
Een grote versterking, met richting Zwin de
forten Oranje en Nassau en aan de landzijde drie
bastions. Alles verbonden door aarden wallen.
De naam Retranchement betekent in
vestingbouwtaal: afsnijding, ofwel tweede wal
waarachter men zich terugtrekt als de eerste wal
is gevallen. Binnen de wallen ontstond vanaf
halverwege de 17e eeuw een dorp. Fort Oranje
spoelde in 1682 weg. Na een opleving eind 18e
eeuw, raakte de vesting begin 19e eeuw zijn
militaire functie kwijt. Veel is bewaard.
Het Zeeuwse Landschap beheert sinds 1990
circa 27 hectare van de wallen. Er zijn veel kleine
landschapselementen: dijken, weitjes, mei
doornhagen, knotbomen, hoogstamfruitbomen
en drinkpoelen. Er groeien vier zeldzame klaver
soorten. Zangvogels en ook de steenuil voelen
zich er thuis. En de wallen herbergen de zeld
zame boomkikker. Het gebied is prima ontsloten
met wandelpaden.
ZEEUWS -19-LANDSCHAP
