Waarschijnlijk was dat het begin van de veelheid
aan voorzieningen die we vandaag de dag zo
vanzelfsprekend vinden. Was het vroeger niet veel
meer dan een parkeerplaats en een picknickbank,
tegenwoordig is het een veelheid aan paden, routes,
informatiepanelen, uitkijktorens en wat dies meer
zij. Voor de een misschien een gruwel, als je het liefst
helemaal opgaat in de natuur, voor anderen een
leuke aanvulling of goed voor een veilig gevoel.
En voor de terreinbeheerder zowel een manier om
bezoekers goed te geleiden en kwetsbare plekken te
ontzien, als om enthousiasme en veldkennis kwijt te
kunnen of juist dat ene mooie plekje te laten zien.
ALLERLEI BEZOEKERS WELKOM Laat er
geen misverstand over bestaan: bezoekers zijn van
harte welkom in de terreinen van Het Zeeuwse
Landschap! Als het maar enigszins kan zijn de
gebieden opengesteld. Niet alle gebieden lenen
zich daar echter even goed voor. Zo kan het in
weidevogelgebieden in het broedseizoen te veel
verstoring geven of, zoals in Het Verdronken Land
van Saeftinghe, te gevaarlijk zijn. Als een gebied niet
zonder meer toegankelijk is, bieden voorzieningen
uitkomst om de natuur er toch beleefbaar te maken.
Dat kan bijvoorbeeld door een vlonderpad, een
uitkijkpunt of vogelkijkhut aan te leggen. Het is een
hardnekkige mythe dat natuurgebieden worden
afgesloten door prikkeldraad. Als er al prikkeldraad
staat, dan is het om het vee binnen en niet om de
bezoeker buiten te houden.
Ook wat bezoek aan natuurgebieden betreft
geldt: zoveel hoofden, zoveel zinnen. Zo zijn er de
liefhebbers van wildernis, die volledig opgaan in
de planten- en dierenwereld. In Zeeland bestaat
deze groep vooral uit vogelaars. Zij kunnen hun
hart ophalen in de vele open, natte en vogelrijke
gebieden, die zo kenmerkend zijn voor de Delta.
Een heel andere groep wordt gevormd door de
uitdagingzoekers. Hen gaat het om de fysieke
inspanning en ze beschouwen natuur en landschap
vooral als een mooi decor. Het merendeel van de
bezoekers komt om er even tussen uit te zijn en
bij te komen van de dagelijkse beslommeringen.
Daarnaast zijn er de gezelligheidszoekers, die met
vrienden of familie op pad gaan. Zij zoeken de
wat meer'aangeharkte'gebieden, met een extra
attractie en horecavoorzieningen. En tot slot is er de
geïnteresseerde recreant, die nieuwsgierig is naar
natuurweetjes en het verhaal over landschap en
cultuurhistorie.
BEZOEKERSCENTRA Bij het rijk gevarieerde
aanbod van Zeeuwse natuurgebieden vormen
de bezoekerscentra een attractie op zichzelf. Het
Zeeuwse Landschap heeft er vier. De Eendenkooi
op St. Philipsland is een natuur- en cultuurhistorisch
pareltje; een oase van rust die gedijt bij het regime
van de kooiker. Bezoekers passen daar eigenlijk
niet goed bij. Voor schoolklassen uit de omgeving
wordt echter een uitzondering gemaakt. In het
informatiecentrum bereiden de kinderen zich eerst
goed voor met een lesbrief. Dan gaan ze met de
kooiker en haar hondje op pad. Zo'n bezoek laat
steevast een onuitwisbare indruk achter!
Oranjezon is één van de drukst bezochte
gebieden van Het Zeeuwse Landschap. In het
informatiecentrum bij de entree kun je een eerste
indruk van het gebied krijgen en ontdekken welke
bijzondere planten of dieren je onderweg kunt
verwachten. Maar uit de enthousiaste reacties
in het gastenboek valt op te maken dat ook het
omgekeerde werkt: eerst zelf op pad gaan en pas
daarna de bijbehorende informatie opdoen.
Het Verdronken Land van Saeftinghe is, op een
klein gedeelte na, alleen toegankelijk onder
leiding van een gids. Voor wie niet vertrouwd is
met de getijdendynamiek en het veranderend
geulenpatroon in dit immense oerlandschap, is het
er veel te gevaarlijk. Er worden dan ook nergens
zo veel excursies gehouden als hier. De wens om
hier een bezoekerscentrum te bouwen ontstond
indertijd (eind jaren '90) vanwege de jaarlijkse grote
overtekening van excursies.
Er was ongeveer twee keer zo veel vraag als
aanbod! Een bezoekerscentrum zou niet alleen
een deel van die vraag kunnen wegnemen, maar
ook de excursieduur kunnen verkorten, zo was de
gedachte. Er was aanvankelijk het idee om een
binnenvaartschip in de haven van Emmadorp af te
meren en van een geheel glazen wand te voorzien.
Zo zou er vrij uitzicht zijn op Het Verdronken Land.
Dit plan stuitte op zoveel bezwaren dat het nooit
is uitgevoerd. Ook het huidige bezoekerscentrum
kwam er niet zonder slag of stoot, vanwege de
angst bij de lokale bevolking dat het teveel drukte
zou veroorzaken. Nu is het een niet meer weg te
denken voorziening, die weliswaar een tocht door
Het Verdronken Land niet kan evenaren, maar
met recht'second best'kan heten. Evenals in de
Eendenkooi is er ook hier een speciaal programma
voor het basisonderwijs.
De laatste loot aan de stam is Terra Maris. Geen
bezoekerscentrum, maar een museum met
ondermeer een prachtige schelpencollectie,
een collectie van geprepareerde Zeeuwse
dieren, fossielen èn een tuin met Zeeuwse
landschapstypen. Waar Saeftinghe het Zeeuwse
oerlandschap laat zien, vertelt Terra Maris hoe
dit oerlandschap zich onder invloed van mens
en natuur heeft ontwikkeld tot het Zeeland
van nu. Samen met het Zeeuws Museum, het
Watersnoodmuseum en het maritiem Muzeeum,
vertelt het de geschiedenis van Zeeland. Toch
kan ookTerra Maris worden geschaard onder het
aanbod van natuurbeleving; wandel maar eens
door de landschapstuin!
ZEEUWS -13-LANDSCHAP
