- Dat was in de eerste plaats aan de Belgen te danken, en dan vooral aan Graaf Leon Lippens (vader van de huidige burgemeester van Knokke). Hij was, vanaf 1924, samen met andere familieleden eigenaar van het Belgische Zwin, en wenste het gebied expliciet als natuurgebied in stand te houden. In 1936 had een groepje ondernemende Nederlanders ter plaatse, waaronder de burgemeester van Retranchement, het plan om het Zwin af te sluiten, in te polderen, en hier een boulevard aan te leggen met hotels en pensions, die aansloot bij de boulevard van Knokke. Graaf Lippens kwam hiertegen in verzet, en zocht hiervoor in Nederland steun bij zijn vriend Pieter van Tienhoven, toenmalig voorzitter van Natuurmonumenten, en bij de commissaris van de koningin in Zeeland jhr. mr. Quarles van Ufford, toen tevens voorzitter van Het Zeeuwse Landschap. Uiteindelijk kwam zo het Zwin als eerste natuurgebied in beheer bij onze stichting. In die jaren werd tevens de nog steeds bestaande Internationale Zwincommissie opgericht. Door deze commissie wordt onder andere het periodiek uitgraven van de Zwingeul geregeld, wat om de paar jaar noodzakelijk is om het getijdenkarakter van het gebied te handhaven. De beheerhistorie van het Zwin is illustratief voor het natuurbeleid en - beheer in de praktijk gedurende de afgelopen decennia, en tevens voor actuele ontwikkelingen in het natuurbeleid. Zowel zware wettelijke beschermingsbepalingen voor het Belgische en Nederlandse Zwin, als het in beheer zijn van dit gebied bij twee beheerorganisaties, hebben er voor gezorgd dat het Zwin nu nog steeds als bijzonder natuurgebied bestaat. Inmiddels wordt het echter wel deels begrensd door een harde rand van grootschalige recreatieve bebouwing, inclusief plaatselijke hoogbouw. Zonder formeel georganiseerd natuurbeheer was dit fraaie stukje kust waarschijnlijk al lang onder de recreatieve bebouwing verdwenen. Tegenover de oprukkende bebouwing rond het Zwin staat een positieve landschapsontwikkeling. Vanaf ongeveer het jaar 2000 zijn aan beide kanten van de grens middels de stapsgewijze aanleg van'nieuwe natuur'grootschalige uitbreidingen binnendijks rond het Zwin gerealiseerd. In Nederland bijvoorbeeld is de aangrenzende Willem Leopoldpolder van ca. 60 ha omgevormd tot natuurgebied, waardoor de Zwingebieden met de Wallen van Retranchement verbonden werden. Thans is in de Zwinstreek een aaneengesloten natuurlandschap van enkele honderden hectares aanwezig. Tenslotte dient zich bij het Zwin een actuele vorm van natuurbeleid in de praktijk aan; natuurontwikkeling vanwege de wettelijke verplichting tot compensatie- of herstel (het Natura2000-beleid). In dit geval betreft het de in 2015 geplande vergroting van het Zwin met 120 hectare getijdengebied. Dit in verband met de derde vaargeulverdieping in de Westerschelde en de negatieve gevolgen hiervan voor dit estuarium. AANKOPEN MET EIGEN GELD Normaliter ontvangt Het Zeeuwse Landschap aankoopsubsidie voor de verwerving van bestaande of nieuwe natuur, indien die percelen gelegen zijn binnen de begrensde Ecologische Hoofdstructuur in Zeeland. Momenteel is dit aankoop- en subsidiebeleid van de overheid stilgelegd vanwege de door de regering ingestelde bezuinigingen op het natuurbeleid. De stichting koopt soms objecten aan met gebruikmaking van eigen vermogen. Dit kan slechts in beperkte mate plaatsvinden, aangezien het verwervingsfonds van de stichting niet groot is. In principe koopt Het Zeeuwse Landschap alleen objecten zelfstandig aan als die buiten de Ecologische Hoofdstructuur gelegen zijn. Dat heeft zich de afgelopen jaren beperkt tot de aankoop van twee historische boerderijen. In een enkel geval koopt de stichting ook wel eens losse percelen, zijnde marginale landbouwpercelen die direct grenzen aan de Ecologische Hoofdstructuur. Dergelijke aankopen zijn van cruciaal belang om een groot bestaand natuurgebied een meerwaarde te geven, bijvoorbeeld door de mogelijkheid om zo het grondwaterpeil ter plaatste te kunnen verhogen. Zo heeft de stichting recent ca. 6 ha bij het natuurgebied St.Laurense Weihoek aangekocht, een bijzonder weidevogelreservaat dat met enige oppervlakte-uitbreiding veel aan natuurbelang zal winnen. Door de bezuinigingen van de regering zijn de reguliere verwervingsmogelijkheden weggevallen, en kunnen een aantal bestaande natuurgebieden niet goed afgerond worden. Het Zeeuwse Landschap beschikt helaas niet over voldoende geld om deze afronding met eigen geld te kunnen uitvoeren. Zeker indien er ook nog eens eigen geld noodzakelijk zal zijn voor de inrichting en het beheer van bestaande natuurgebieden. Foto Het Zwin (Chiel Jacobusse) ZEEUWS -23-LANDSCHAP

Tijdschriftenbank Zeeland

Zeeuws Landschap | 2011 | | pagina 27