-
Dat was in de eerste plaats aan de Belgen te danken,
en dan vooral aan Graaf Leon Lippens (vader van de
huidige burgemeester van Knokke). Hij was, vanaf
1924, samen met andere familieleden eigenaar
van het Belgische Zwin, en wenste het gebied
expliciet als natuurgebied in stand te houden. In
1936 had een groepje ondernemende Nederlanders
ter plaatse, waaronder de burgemeester van
Retranchement, het plan om het Zwin af te sluiten,
in te polderen, en hier een boulevard aan te
leggen met hotels en pensions, die aansloot bij
de boulevard van Knokke. Graaf Lippens kwam
hiertegen in verzet, en zocht hiervoor in Nederland
steun bij zijn vriend Pieter van Tienhoven, toenmalig
voorzitter van Natuurmonumenten, en bij de
commissaris van de koningin in Zeeland jhr. mr.
Quarles van Ufford, toen tevens voorzitter van Het
Zeeuwse Landschap.
Uiteindelijk kwam zo het Zwin als eerste
natuurgebied in beheer bij onze stichting.
In die jaren werd tevens de nog steeds bestaande
Internationale Zwincommissie opgericht.
Door deze commissie wordt onder andere het
periodiek uitgraven van de Zwingeul geregeld,
wat om de paar jaar noodzakelijk is om het
getijdenkarakter van het gebied te handhaven.
De beheerhistorie van het Zwin is illustratief voor het
natuurbeleid en - beheer in de praktijk gedurende
de afgelopen decennia, en tevens voor actuele
ontwikkelingen in het natuurbeleid.
Zowel zware wettelijke beschermingsbepalingen
voor het Belgische en Nederlandse Zwin, als
het in beheer zijn van dit gebied bij twee
beheerorganisaties, hebben er voor gezorgd dat
het Zwin nu nog steeds als bijzonder natuurgebied
bestaat.
Inmiddels wordt het echter wel deels begrensd
door een harde rand van grootschalige recreatieve
bebouwing, inclusief plaatselijke hoogbouw.
Zonder formeel georganiseerd natuurbeheer was
dit fraaie stukje kust waarschijnlijk al lang onder de
recreatieve bebouwing verdwenen.
Tegenover de oprukkende bebouwing rond het
Zwin staat een positieve landschapsontwikkeling.
Vanaf ongeveer het jaar 2000 zijn aan beide kanten
van de grens middels de stapsgewijze aanleg
van'nieuwe natuur'grootschalige uitbreidingen
binnendijks rond het Zwin gerealiseerd.
In Nederland bijvoorbeeld is de aangrenzende
Willem Leopoldpolder van ca. 60 ha omgevormd
tot natuurgebied, waardoor de Zwingebieden met
de Wallen van Retranchement verbonden werden.
Thans is in de Zwinstreek een aaneengesloten
natuurlandschap van enkele honderden hectares
aanwezig.
Tenslotte dient zich bij het Zwin een actuele
vorm van natuurbeleid in de praktijk aan;
natuurontwikkeling vanwege de wettelijke
verplichting tot compensatie- of herstel (het
Natura2000-beleid). In dit geval betreft het de in
2015 geplande vergroting van het Zwin met 120
hectare getijdengebied. Dit in verband met de
derde vaargeulverdieping in de Westerschelde en de
negatieve gevolgen hiervan voor dit estuarium.
AANKOPEN MET EIGEN GELD Normaliter
ontvangt Het Zeeuwse Landschap aankoopsubsidie
voor de verwerving van bestaande of nieuwe
natuur, indien die percelen gelegen zijn binnen de
begrensde Ecologische Hoofdstructuur in Zeeland.
Momenteel is dit aankoop- en subsidiebeleid van de
overheid stilgelegd vanwege de door de regering
ingestelde bezuinigingen op het natuurbeleid.
De stichting koopt soms objecten aan met
gebruikmaking van eigen vermogen. Dit kan
slechts in beperkte mate plaatsvinden, aangezien
het verwervingsfonds van de stichting niet groot
is. In principe koopt Het Zeeuwse Landschap
alleen objecten zelfstandig aan als die buiten
de Ecologische Hoofdstructuur gelegen zijn.
Dat heeft zich de afgelopen jaren beperkt tot de
aankoop van twee historische boerderijen. In een
enkel geval koopt de stichting ook wel eens losse
percelen, zijnde marginale landbouwpercelen die
direct grenzen aan de Ecologische Hoofdstructuur.
Dergelijke aankopen zijn van cruciaal belang om een
groot bestaand natuurgebied een meerwaarde te
geven, bijvoorbeeld door de mogelijkheid om zo het
grondwaterpeil ter plaatste te kunnen verhogen.
Zo heeft de stichting recent ca. 6 ha bij het
natuurgebied St.Laurense Weihoek aangekocht,
een bijzonder weidevogelreservaat dat met enige
oppervlakte-uitbreiding veel aan natuurbelang zal
winnen. Door de bezuinigingen van de regering
zijn de reguliere verwervingsmogelijkheden
weggevallen, en kunnen een aantal bestaande
natuurgebieden niet goed afgerond worden. Het
Zeeuwse Landschap beschikt helaas niet over
voldoende geld om deze afronding met eigen geld
te kunnen uitvoeren. Zeker indien er ook nog eens
eigen geld noodzakelijk zal zijn voor de inrichting en
het beheer van bestaande natuurgebieden.
Foto
Het Zwin
(Chiel Jacobusse)
ZEEUWS -23-LANDSCHAP