UITDAGING Duinen geven een gevoel van
ruimte. Wanneer je een pad de duinen in volgt
dat enigszins slingert, ontstaat al snel een
indruk dat het wel eens een heel uitgestrekt
gebied zou kunnen zijn. In de laagtes ontnemen
hellingen en struweel een vrij uitzicht naar de
verte, oriëntatie wordt bemoeilijkt. Er volgt
een doorkijkje naar een volgende vallei, maar
het blijven als het ware verschillende op elkaar
volgende ruimtes, verbonden door een pad. Op een
duintop openbaart zich plotseling de werkelijke
uitgestrektheid. Duinen geven rust. In de laagtes
tussen de duinen heerst beschutting. Wegen met
gemotoriseerd verkeer zijn er niet, evenmin als
gebouwen, hoogspanningsmasten, lantarenpalen.
Er overheerst een ander achtergrondgeluid dan de
meesten van ons gewend zijn. Niet het verkeer, maar
de wind bepaalt watje hoort. In de laagtes is het stil,
op de hellingen ruisen de bomen, boven op het duin
is de branding soms hoorbaar.
VEEL VOORZIENINGEN VOOR BEZOEKERS
Allereerst vormen de duinen de overgang tussen het
land waar de mens domineert en het zoute water
waar de natuur heer en meester is. Wie bij de entree
Oranjezon binnengaat, passeert eerst de industrieel
vormgegeven gebouwen van het pompstation en
de winkanalen. Terwijl de bezoeker de polder steeds
verder achter zich laat, wordt het duidelijk dat in
de duinen de natuurlijke processen flink hun gang
kunnen gaan. Rechte perceelsgrenzen veranderen
in kronkelende paadjes. Eenvormige akkers
maken plaats voor golvende duinen. Uniforme
gewassen worden ingeruild voor grillige bomen
en scheefgegroeid kreupelhout. Met iedere stap
dieper de duinen in worden de verschillen met het
achterland groter. En dan op een gegeven moment
elke keer weer die mooie verrassing: de zee in zicht.
Duinen zijn in allerlei opzichten afwisselend. Door
het reliëf zijn er veel gradiënten. De vochttoestand
van de bodem varieert er van kurkdroog zoals op
De Blinkert, tot plekken met permanent zoet water
zoals in de Kaalkoppias. Zuidhellingen zijn warmer
dan de noordzijden, kalkgehalten variëren. Dit
alles heeft zijn weerslag op de vegetatie, waardoor
het landschap nog diverser wordt. In Oranjezon
wisselen loofbossen en naaldbossen elkaar af. Er
zijn ondoordringbare duindoornstruwelen, en
er zijn schrale duingraslandjes met soorten als
zandzegge, rendiermos, driedistel, walstrobremraap
en duinviooltje, die gebonden zijn aan het droge
duin. Er zijn kale zandige plekken en duinvalleien
die 's winters onder water staan. In deze natte
duinvalleien groeien soorten als parnassia, fraai
duizendguldenkruid, geelhartje en rietorchis.
In Oranjezon komen 130 verschillende soorten
vogels voor, waarvan er 65 soorten er broeden.
Bijzondere soorten zijn nachtegaal, boompieper,
boomleeuwerik, goudvink, havik en sperwer.
Het beheer van een duingebied als Oranjezon
is veelomvattend. De grote uitdaging voor Het
Zeeuwse Landschap is om zo veel mogelijk
bezoekers van dit moois te laten genieten en
tegelijkertijd de natuurwaarden te behouden
en verder te ontwikkelen. Nog niet zo gek lang
geleden was openstelling voor het publiek niet
vanzelfsprekend. Er werden door de voormalige
beheerder Delta NV ieder jaar 600 jaarkaarten
uitgegeven die een beperkte groep mensen het
exclusieve recht gaven te wandelen in Oranjezon.
De laatste jaren is het zo dat de bezoekersaantallen
in Oranjezon jaarlijks met zo'n 10% toenemen
en dat we nu naar schatting 50.000 bezoekers
verwelkomen. Reacties in het gastenboek laten zien
dat het gebied in hoge mate gewaardeerd wordt.
Het Zeeuwse Landschap wil iedere bezoeker rust
en ruimte gunnen en het gevoel meegeven op
een speciale plek te zijn. Het padenstelsel wordt
daarvoor op dit moment aangepast en van nieuwe
bewegwijzering voorzien. Het aantal wandelroutes
wordt uitgebreid naar vijf, met lengtes variërend van
2,5 tot 7 kilometer. Ook is onlangs in het dennenbos
de bouw van de uitkijktoren afgerond. Het is een
prachtige uitkijkpost geworden, van waaruit bij goed
weerWestkapelle, Vlissingen, Veere, Schouwen en
de Stormvloedkering te zien zijn. Dankzij financiële
bijdragen van de provincie Zeeland en de Nationale
Postcodeloterij kon de toren gerealiseerd worden.
Twee van de vijf wandelroutes voeren langs de toren.
In het beheer passen wij maatregelen toe die
effectief zijn, maar tevens zo natuurlijk mogelijk
aandoen. Het vegetatiebeheer bijvoorbeeld
verloopt grotendeels door middel van begrazing.
De Shetlandpony's zorgen voor prachtig korte
duinvegetaties. Het is bovendien een mooi gezicht
om de kudde door het duin te zien trekken. Sinds
enkele jaren wordt er ook een schaapskudde ingezet.
De schapen houden de duinvegetatie kort op
plekken waar de pony's niet kunnen komen, en eten
meteen Amerikaanse vogelkers op, een ongewenste
soort die de natuurlijke vegetaties verdringt
Voorheen werd hier een tijd lang vooral gemaaid,
maar het beeld dat de schapen achterlaten is vele
malen beter, zonder scherpe overgangen tussen
gemaaide en niet-gemaaide grassen. Wie het geluk
heeft de schaapskudde tegen het lijf te lopen is een
mooie ervaring rijker.
Uiteraard willen we ook in de toekomst
verder werken aan de balans tussen enerzijds
toegankelijkheid en beleefbaarheid, en anderzijds
natuurwaarden en rust. Het is altijd weer bijzonder
om een groepje damherten in Oranjezon tegen
te komen. Die'trefkans'gunnen we iedereen. Dat
kan alleen als er een zekere mate van rust in het
gebied is. Anderzijds is het ook prettig om via een
veilige en makkelijke weg het strand te kunnen
bereiken. Wij willen daarom het strandpad dat
door Oranjezon loopt tot aan de grote trap, flink
opknappen en geschikt maken voor fietsers
en hulpverleningsdiensten. Ook de trap zelf zal
vervangen moeten worden voor een breder en
veiliger exemplaar. Daarmee blijft voor iedereen de
mogelijkheid bestaan om de ene keer te kiezen voor
een snelle verbinding naar een dagje strand, en bij
een volgend bezoek voor een uitgebreide wandeling
de duinnatuur in te gaan.
Foto
Damherten
(Niels de Schipper)
ZEEUWS - 9-LANDSCHAP