DE STAATS-SPAANSE LINIES
AARZELEND BEGIN
DE HERTOG VAN PARMA
I IN ZEEUWS-
VLAANDEREN
doorWinant Halfwerk
Alle voormalige fortificaties samen noemen we de
Staats-Spaanse Linies. Het is een stelsel verdedigings
werken dat zich van Knokke tot Antwerpen uitstrekt
langs beide zijden van de landsgrens. Ze zijn ontstaan in
de Tachtigjarige Oorlog (1568- 1648) toen Spanjaarden
en Staatsen streden in Noord-Vlaanderen, waartoe het
huidige Zeeuws-Vlaanderen behoorde. De Staatsen,
vernoemd naar de Staten-Generaal der Nederlanden,
voerden opstand tegen het Spaanse gezag. Beide par
tijen bouwden forten, vaak niet meer dan aarden bouw
werken, op strategische plaatsen zoals aan de monding
van geulen of hoger gelegen wegen en dijken.
In de eerste jaren van de Tachtigjarige Oorlog wordt
het noorden van Vlaanderen voortdurend vanuit zee
bestookt door geuzenlegertjes. Vooral na 1572, als
zij Den Briel innemen en Vlissingen en Veere spoe
dig volgen. De geuzen vormen een ware plaag voor
de boeren en burgers aan de andere kant van de
Schelde.
Om de bendes van het lijf te houden, versterken de
lokale autoriteiten en Spanjaarden nog gezamen
lijk de steden en bouwen de eerste forten. Alles op
bescheiden schaal en van korte duur, want in 1576
Foto's
Sommige
elementen van de
Staats-Spaanse
linies zijn direct
met het blote oog
te herkennen, voor
andere moet je de
lucht in en zelfs
dan moet je het
soms nog weten.
Zo oefenden zij controle uit over de omgeving. In de
hele regio zijn nog ongeveer zestig elementen zicht
baar, variërend van vestingstadjes tot grote en kleine
forten en liniedijken. Van honderden forten en fortjes
zijn alleen in de grond nog sporen terug te vinden.
De aanwezigheid van zoveel verdedigingswerken uit
één bepaalde periode, in zo'n relatief klein gebied, is
uniek. Ze bepalen mede de identiteit van de streek en
verklaren de ligging van de grens tussen Nederland
en België.
sluiten de Staten van Vlaanderen zich aan bij de
opstand tegen de Spanjaarden (Pacificatie van Gent).
De laatste Spaanse soldaten op Zeeuwse bodem
hebben dan al hun hielen gelicht.
Serieuzer wordt het wanneer Alexander Farnese, de
latere hertog van Parma, in 1583 in opdracht van de
Spaanse koning orde op zaken komt stellen in de
opstandige gewesten. De opstandelingen zetten
ZEEUWS - 8-
LANDSCHAP
