DE LINIES IN WEST-ZEEUWS-VLAANDEREN
PARELS AAN ÉÉN KETTING
langs de Brugse Vaart. Aan de oevers van het Coxy-
sche en Zwarte Gat lijden ze bloedige nederlagen en
druipen af. Na vier maanden geeft Spinola het op, het
ontzet van Oostende wordt afgeblazen en het Land
van Cadzand is Staats en zal dat blijven. Met Sluis
hebben zij bovendien een even goed, zo niet beter
bruggenhoofd in Vlaanderen als met Oostende.
Prins Maurits versterkt veroverde vestingwerken en
bouwt er nieuwe bij. Aldus verstevigt hij zijn positie
aan de Vlaamse zijde van de Scheldemonding. De
veroverde Spaanse linie langs de Brugse Vaart bij
alleen al in West-Zeeuws-Vlaanderen werden zeven
plaatsen van de Staats-Spaanse Linies hersteld.
Mede met Europees geld werd de verdwenen Olie
schans bijna volledig hersteld en in het uitvoerings
programma Nationaal Landschap zijn zes Linieloca
ties ingericht. Vier daarvan zijn nu in beheer bij Het
Zeeuwse Landschap. Zo is op de Marolleschans een
picknickplaats gemaakt in een aantrekkelijk land
schap: een vrij toegankelijke hoogstamkersengaard
aan een hersteld Middeleeuws haventje omzoomd
met knotbomen. Van de HansVrieseschans is één van
de vier bastions hersteld en opgenomen in een fraai
natuurgebiedje dat rond de oude gracht van het fort
is ontstaan. Van Fort Nijevelt zijn de contouren uit het
Foto's
Fort Nassau is
meteen als vesting
werk herkenbaar,
zowel in de sneeuw
als in het groen.
(M. Decleer,
West-Vlaanderen)
Oostburg wordt uitgebreid. Op de zuidoever ver
schijnt de Nijeveltschans.
Iets ten noorden van de vervallen Spaanse schans Ter
Hofstede laat Maurits op de oevers van het Zwin een
nieuwe verschansing (redoute) opwerpen. Wanneer
de Spanjaarden in 1621 na het Twaalfjarig Bestand
pogingen ondernemen het Land van Cadzand te
heroveren, wordt deze redoute versterkt en krijgt
de naam fort Nassau. Iets noordwaarts verrijst fort
Oranje. Beide forten worden door twee parallel
lopende wallen met elkaar verbonden. Zo ontstaat
Retranchement Cadsandria, het huidigeTruuzement.
Het fort dient ter bewaking van de scheepvaart op het
Zwin en tegen eventuele landingen van Spanjaarden.
Rond 1640 wordt met datzelfde doel net ten zuiden
van Retranchement Fort Berchem gebouwd.
De grote landschappelijke, cultuurhistorische en soms
ook ecologische waarde van de Staats-Spaanse Linies,
was voor diverse overheden en organisaties reden tot
grensoverschrijdende samenwerking om de linies te
behouden en beter zichtbaar en beleefbaar te maken.
Al 15 jaar wordt geprobeerd van de Staats-Spaanse
Linies de befaamde "Parels aan één Ketting" te maken
en sinds 2004 wordt er flink aan de weg getimmerd.
Er zijn drie grensoverschrijdende samenwerkingspro
jecten geweest, museum Het Bolwerk zag het licht en
maaiveld opgetild. Een wandelpad op de oever van
het Groote Gat voert langs de resten van de schans.
Aan het einde van het pad is een vlonderbrug gepland
waarmee wandelaars de kreek kunnen oversteken en
een rondwandeling mogelijk wordt. Fort Berchem is
vrijwel volledig gereconstrueerd en wordt binnenkort
voorzien van een ophaalbrug. Dit fort zal ongetwijfeld,
net als de Olieschans, spoedig worden bevolkt boom
kikkers. Bij Draaibrug ligt een nog onvoltooid stukje
van het nieuwe natuurgebied van de Aardenburgse
Havenpolder. Daar zal nog dit jaar, met een nieuwe
Brusselse subsidie, de Bordeelschans beter zichtbaar
worden gemaakt en deel gaan uitmaken van het om
metje van Draaibrug.
Ook los van de projecten met Europees geld gebeurt
er van alles. De vestingwerken van Aardenburg
bijvoorbeeld, worden door Het Zeeuwse Landschap
beter zichtbaar en toegankelijk gemaakt en vorig jaar
nog wist de stichting de Kruisdijkschans aan te kopen,
één van de best bewaarde fortificaties in de streek en
een waar landschapspareltje. Beetje bij beetje worden
de Staats-Spaanse Linies zo een wezenlijk kenmerk
van het Zeeuws-Vlaamse Landschap en versterken de
diversiteit en aantrekkelijkheid ervan.
Ing. HZ. Halfwerk is beleidsmedewerker natuur en land
schap bij de Provincie Zeeland en tevens projectleider
voor de Staats-Spaanse Linies.
ZEEUWS -10-LANDSCHAP
