VOCHTIGE GRASLANDEN
een nieuwe bestemming, zoals een nieuwe weg of
bedrijventerrein. Alhoewel de Sophiapolder jaren de
aanblik bood van een grote bouwput, deden zich hier
toen ook al bijzondere natuurontwikkelingen voor.
Zo ontdekte op een gegeven moment in het voorjaar
een zwerm oeverzwaluwen, net terug uit Afrika, de
zandberg met zijn steile wand gelegen aan open
water. Een paar jaar hebben ze in de berg gebroed.
Nadat het zand was afgevoerd, is bij de natuurinrich-
tingswerken speciaal voor deze soort bij de aanleg
van een eiland een steile oever aangelegd. Hierin
broeden de laatste jaren 100-200 paren oeverzwa
luwen. Deze beestjes stellen wel als voorwaarde dat
hun broedwand steil, kaal, en ook nog stabiel blijft.
Dus, de beheerder laat om het jaar de wand middels
een kraan weer steil en kaal maken. Het zou mooi
zijn als ooit in deze steiloever ook ijsvogels en even
tueel bijeneters gaan broeden.
Vanaf de start van de nieuwe inrichting in 2000, nam
het aantal bijzondere broedvogelsoorten sterk toe,
zoals van de kluut, geoorde fuut, zwartkopmeeuw en
visdief. De meeste van deze soorten broeden op een
eiland. Eilanden, liefst zo kaal mogelijk, bieden isole
ment en dus relatieve veiligheid tegen roofdieren.
Op het grote eiland in het westelijke deel van de
Sophiapolder broeden de meeste soorten min of
meer in kolonieverband. Dit maakt het vogels kijken
ter plaatse extra aantrekkelijk. Bezoekers aan het ge
bied is het wat dit betreft erg gemakkelijk gemaakt,
want er is een luxe kijkbordes geplaatst langs de
Isabelladijk, tegenover het vogeleiland.
Net zoals de beheerder het pionierskarakter van
steiloevers goed in stand moet houden, geldt dat
ook voor de vogeleilanden. Deze moeten zo open en
kaal mogelijk gehouden worden, middels langdurige
overspoeling in de winter, een goed waterpeilbeheer
dus, en het maaien van de vegetatie in het najaar.
Bij de inrichting van het natuurgebied is buiten de
kreken de voedselrijke toplaag van de bodem ver
wijderd. Daardoor zijn thans de meeste graslandge
deelten schraal en laag gelegen, en dus doorgaans
tot vrij laat in het voorjaar vochtig. Onder deze
omstandigheden heeft zich de laatste jaren een
kruidenrijke graslandvegetatie ontwikkeld, die
vooral in de voorzomer erg kleurrijk is vanwege
bloeiende soorten als grote ratelaar, rietorchis, rode
ogentroost, aardbeiklaver en duizendguldenkruid.
Middels seizoenbegrazing met runderen, en plaat
selijk maaibeheer worden de natuurgraslanden in
stand gehouden.
Een belangrijke beheerdoelstelling voor de gras
landen zijn de weidevogels. De bijgevoegde grafiek
toont het aantal broedparen van vijf weidevogel
soorten gedurende de laatste dertien jaar.
Landelijk nemen de aantallen broedende weide
vogels sterk af, ook soms in natuurgebieden en de
grafiek toont aan dat de Sophiapolder daar geen
uitzondering op vormt. Extra beheeraandacht voor
weidevogels is noodzakelijk.
1999 2001 2003 2005 2007 2009 2011
kievit kluut tureluur scholekster grutto
Onder ander een optimaal waterpeilbeheer, om de
bodem van de graslanden zo lang mogelijk in het
broedseizoen drassig te houden, vormt daarbij een
belangrijk stuurmiddel. Het beperken van moge
lijkheden voor rovende vogels en vossen, die het
broedsucces van weidevogels omlaag halen, vormt
een ander aandachtspunt. Zo zijn hoge bomen
rond dit natuurgebied in dit opzicht ongewenst.
Door aanvullende inrichtingsmaatregelen kunnen
wellicht nog enkele extra eilanden in de Sophiapol
der gecreëerd worden en nemen de broedmoge-
lijkheden dus toe.
Overigens is er wat betreft vogelrijkdom in de Sop
hiapolder ook buiten de broedtijd veel te beleven.
Zo verblijven er vaak honderden meeuwen, eenden
en ganzen in het open water, en vele steltlopers in
de brede, slikkige oeverzone's. Kortom, de Sophia
polder is een eldorado voor veel vogels en dus ook
voor vogelaars.
R. Beijersbergen is stafmedewerker projecten van Stich
ting Het Zeeuwse Landschap
Figuur 7.
Aantalsontwikkeling
van vijf weidevogel
soorten in de Sophia
polder uitgedrukt in het
aantal broedparen.
'Tt:
jSwiin 'i'' V: „L
Ho,,
i i r- i - J IA fe O V-V vffij
Foto
Het nieuwe beeld
van de Sophiapol
der wordt gedomi
neerd door water.
(F. Schenk)
ZEEUWS -17-LANDSCHAP
