- S>
'J' M X ia \J -
m vj, v \ih/tuHfïaftiün '/te I <X'tt-~
fyjo^wrlw |f
\ö«t>tntie
^FTfjN
pski'vko v
©.'Si Luuv^'iiJ
IM)K
v.c Y
m-It-B' S^SMtari-:
m
uemvitvm
':/Mc oVutU'Moi'p
>ou
illTi
fxiuiinu'ft
l
Jüfhrm'<(vLju
(fSllo.Cl
I
Vj A - -" -* /^ws f
f('/U/f
f'Cftfthitn/tn'
At*
(7AVC
VVV
foi
ini
Vlissingen, waartoe er onder meer een dam aangelegd
moet worden in het Sloe. Intussen is vanaf 1839 het
scheidingsverdrag met België (hetTractaat) van kracht,
dat de Belgen naast onafhankelijkheid ook een vrije
doorvaart op de Zeeuwse wateren garandeert; iets
waaraan men ons tot de dag van vandaag helpt herin
neren.
Pas in 1865 valt het besluit in de Eerste en Tweede
Kamer het Kanaal van Middelburg naarVlissingen te
graven, in combinatie met de aanleg van de spoorlijn.
De spoorlijn wordt op een dam gelegd in het Sloe,
waarmee het doortrekken van het Kanaal van Veere
naar Middelburg tot aan Vlissingen een verplichting
wordt op basis van hetTractaat. Ook in fysieke zin
vallen ze vrijwel samen, want langs een groot traject
komen spoor en kanaal parallel te liggen. Een deel van
de fraaie 16e eeuwse Middelburgse bolwerken moet
hiervoor worden afgebroken, omdat ze plaats moeten
maken voor het Kanaal door Walcheren en het Mid
delburgse treinstation. Zo ontstaan in Middelburg de
Loskade en de Stationsstraat.
DE KANONNEN
En dan nu terug naar de kanonnen. Nog maar net 200
jaar geleden aangeschaft in Luik. Als wapens, wel te
verstaan. Echter, al snel na aanschaf van deze voorladers
kwam er een beter type op de markt, de achterlader, dat
veiliger en sneller was. De voorladers hebben zo'n dertig
jaar dienst gedaan als kanon, maar wellicht nooit een
kogel afgevuurd. In het besteken voorwaarden van 27
juni 1872 van het Ministerie van BinneniandscheZaken
wegens het (o.a.) leveren van meerpalen langs het kanaal
tusschen Middelburg en Vlissingen staat vermeld dat er
meerpalen van kanonnen dienen te worden geplaatst.
In het bestek is te lezen dat de aannemer zich bij 's Rijks
Mariene werf te Amsterdam moet verzekeren dat hij de
opgegeven kanonnen onbeschadigd ontvangen heeften
verantwoordelijk is voor alle schade en verlies, van het oog-
enblik dat hij de stukken ontvangen heeft. In totaal worden
254 kanonnen voorgeschreven, variërend van 3525 kg
wegende Ie soort kanonnen tot 58 ligte van 1466 kg. De
kanonnen die tweemaal met koolteer moeten worden
bestreken rusten met hunne tappen onder de grond op
houten driehoekige en vierhoekige frames. Groot voor
deel van deze kanonnen is dat ze niet wegrotten, zoals
houten meerpalen. Wie niet alleen de achterkant van de
kanonnen wil zien, zou eens een kijkje kunnen nemen
bij de Oranjemolen aan de Oranjedijk in Vlissingen. Daar
staan enkele overbodig geworden meerpalen weer als
kanon opgesteld.
H. Simons is hoofd terreinbeheer Noord van stichting
Het Zeeuwse Landschap
Met dank aan dhr.T. Franken, Zeeuws Archief, en auteur
van Op Stoom! Uitgave van Provincie Zeeland, 2004
Illustratie
De Sloedam, spoor
dijk en Kanaal door
Walcheren op een
kaart van Zeeland,
gemaakt naar een
tekening van P.H.
Witkamp, om
streeks 1883. Bron
www.geschie-
deniszeeland.nl
en geplaatst met
toestemming van
hetZeeuwsch
Genootschap der
Wetenschappen.
Foto
Kanonnen als deze
houden langs het
kanaal nog steeds
een oogje in het
zeil. (H. Simons)
De aanleg van het Kanaal verloopt snel in verhouding
tot de besluitvormingstermijn. Het wordt met de hand
gegraven door'polderjongens', arbeiders die van werk
naar werk trekken. Tussen Middelburg en Vlissingen
ontstaat een nieuw kanaal, maar richting Veere veran
dert het bestaande kanaal aanzienlijk. De gemeente
Veere verzoekt de monding te verleggen, en aldus
wordt er ter hoogte van Kleverskerke een bocht in het
kanaal gelegd. Het resterende deel van het oude kanaal
uit 1817 slibt volledig dicht en wordt later ingepolderd.
Tevens wordt de Arne verder uitgegraven en verlengd
tot het Arnekanaal om Arnemuiden te ontsluiten via
het Kanaal door Walcheren. De Haven, het oude Mid
delburgse havenkanaal, wordt gedempt. Het Kanaal
van Welzinge wordt in twee fasen ingepolderd. In 1846
ontstond de Mortierepolder en in 1860 werd de dijk, bij
Fort Rammekens aangelegd waardoor de Schorerpol
der ontstond.
ZEEUWS -1|
LANDSCHAP
