i
4
Sommige trekvlinders lijken te profiteren van de
klimaatopwarming. Zo is de Oranje luzernevlinder
gewoner dan enkele decennia geleden. Als warm-
teminnende zuiderling is het een soort waarvoor
de trefkans in Zeeland vanouds redelijk groot is. Je
ziet de oranje luzernevlinder vaak langs de kust en
dat kan er op wijzen dat de kustlijn gebruikt wordt
voor de oriëntatie, zoals dat van veel trekvlinders
bekend is.
DE GAMMA-UIL
Verreweg het grootste deel van onze vlinders krijg
je als gemiddelde wandelaar vrijwel nooit te zien,
omdat ze een nachtelijke levenswijze hebben en
zich overdag schuil houden. Dat geldt ook voor
de trekvlinders. Er zijn meer dan honderd soorten
trekkende nachtvlinders. Zowel door de zuidelijke
ligging als de situering langs de kust is Zeeland
een uitermate geschikte provincie om trekvlinders
te bestuderen en inventariseren.
Maar eerst even kennis maken met de meest
algemene trekker onder de nachtvlinders, de
gamma-uil. De gamma-uil is wat men noemt
een dagactieve nachtvlinder. Dat wil zeggen dat
deze vlinder weliswaar taxonomisch gezien tot
de nachtvlinders behoort, maar dat de soort ook
overdag voedselzoekend op bloemen te vinden
is. En vaak kun je dat al in eigen tuin waarnemen.
Veelal is de gamma-uil de meest voorkomende
nachtvlinder. De soort is genoemd naar de Griekse
letter gamma, naar de iriserende vlek op de vleu
gels. Verder wordt deze vlinder gekenmerkt door
een scala aan grauwgrijze tinten, die volgens een
vast patroon geordend zijn. De ondervleugels zijn
geeloranje, met een brede zwarte band langs de
achterrand.
PIJLSTAARTEN
Tot de trekvlinders behoren ook veel soorten
van de pijlstaartfamilie. Pijlstaarten worden zo
genoemd naar het uiterlijk van de rups. Die heeft
op zijn achterlijf een lange kromme doorn. De
vlinders zijn heel groot en over het algemeen
kleurig getekend. De bekendste van de trekvlin
ders onder de pijlstaart is de kolibrievlinder. Er
gaat bijna gen nazomer voorbij of er komen bij
Het Zeeuwse Landschap wel meldingen binnen
van mensen met kolibrietjes in de tuin. Meestal
met een voorkeur voor bloeiende phloxen, waar
ze voor gaan hangen om met hun lange tong nec
tar uit de bloemen te zuigen. Bellers kunnen vaak
nauwelijks geloven dat het niet om een vogeltje,
maar een vlinder gaat.
Een andere soort die vaak bij ons gevonden wordt
is de windepijlstaart. De rups leeft op winde en
de vlinder heeft de spanwijdte van een mus! De
doodshoofdvlinder wordt zo genoemd vanwege
de tekening op het borststuk: sprekend een
doodskop. De rups leeft op het loof van aardap
pelen en is vaak al uit de verte op te sporen door
te zoeken naar kaalgevreten plekken in aardap-
ZEEUWS
pelvelden. De volwassen vlinder is vaak te vin
den in bijenkasten. De Oleander- wolfsmelk- en
wingerd- pijlstaart zijn allemaal genoemd naar de
voedselplant waarop de rups kan worden gevon
den. Zeker voor de wolfsmelkpijlstaart levert een
zoektocht niet zelden succes op. Zoek niet op de
wolfsmelk in de tuin, maar op de zeewolfsmelk in
jonge duintjes langs de kust. Speciaal in Zeeland
zijn daar nogal eens de rupsjes van de wolfsmelk
pijlstaart te vinden.
Van veel pijlstaarten is trek naar het noorden
bekend, maar van terugtrek naar het zuiden is
nauwelijks sprake. Niet door de dieren zelf, maar
ook niet door hun nakomelingen. Op het eerste
gezicht lijkt dat tamelijk bizar. Het gaat hier echter
om soorten die een specialistische keuze van
hun voedselplant aan de dag leggen. Omdat de
voedselvoorraad beperkt is, kan wegtrekken van
een deel van de jonge vlinders noodzakelijk zijn,
om te voorkomen dat bij de volgende generatie
alle rupsen halverwege hun ontwikkelingsstadium
verhongeren. Dat zo'n risico niet denkbeeldig is,
bewijzen de gevangenisrupsen die soms bij ge
brek aan kruiskruid massaal doodgaan voordat ze
zich tot vlinder hebben ontwikkeld.
Trekvlinders vormen hoe dan ook een mysterieus
fenomeen. Wie mee wil helpen de raadsels door
waarnemingen te ontrafelen, kan zich melden via
trekvlinders@gmail.com.
C. Jacobusse is hoofd ecologie en kwaliteitszorg van
stichting Het Zeeuwse Landschap
Foto
Oranje luzernevlin
der. (C. Jacobusse)
Foto
Distelvlinder, de tal
rijkste trek-dagvlin-
der. (C. Jacobusse)
7-LANDS
