NATUUR EN LANDSCHAP
IN TOPONIEMEN
l.Lams waarde
o^r^f
spnfT t gé~~i
A ARpEi^BüR
Leuk aan Zeeuws-Vlaanderen is, datje in veel plaatsnamen nog kenmerken van
het oude landschap terugziet. Neem de grondsoort, bijvoorbeeld in Cadzand,
Kloosterzande en Zuidzande, drie nederzettingen in een zandig gebied. Zand
houdt zijn hoogte en zo'n ruggetje is uitstekend geschikt voor bewoning.
Coupar*
bt<*cnl>»kke
PQLD.
door Simon Witgeest
Over Cadzand is al heel wat gefantaseerd. Het komt het gewone woord bier is, spreekt voor zich. Er is ge- late
van 'kade', een hoge rand, een oeverdam. Kloos- dacht aan een oud woord voor modder dat op beer Bij i
terzande spreekt voor zich: monniken bouwden er lijkt. Over water gesproken: d'Eê of deftiger Eede. nor
een uithof voor hun voorraden. Natuurlijk kozen ze Hier is het stroompje Ee bedoeld en de naam be- nee
tussen geulen en schorren voor een wat hoger gele- tekent letterlijk'water'. Of neem Terneuzen, vroeger hoe
gen gebied, bij voorkeur op zand. Ook Clinge geeft Neuzen en nog eerder Nose, een variant van Nisse. nat
zijn betekenis gemakkelijk prijs. Het middeleeuwse Net als in Hontenisse en Ossenisse betekent Terneu- als
woord clinge betekent 'hoogte, heuvel', wat op de zen 'een neusvormige punt grond in het water'. Dat
zandrug duidt die in het grensgebied loopt. Het ter kwam ervoor als aanduiding van de adressering: Hei
verwondert niet dat in de buurt Heikant ligt. zoals Ter Wispel en TerApei (en het vermaarde Ter die
Weksel). Zo werd het Terneuzen, een vlek vol lieden ger
Waarde in Lamswaarde en Vogelwaarde wordt op een hoog uitsteeksel in het water van de Schelde. mo
meestal voor een eiland in of aan een rivier gebruikt, bui
maar soms ook voor een opwas, een aanslibsel. Voor In Kuitaart passeer je de oude zeearm de Vogel, eer
het eerste deel van de naam Lamswaarde is wel tegenwoordig een kreek. Kuitaart komt in 1469 voor zijr
gedacht aan een dierennaam. Dat zou mooi zijn in als Coytaerde. Maar eeuwen daarvoor wordt de plek we
de buurt van Ossenisse en Hengstdijk.Te mooi om als Cuthartsdam vermeld. De dam viel uit de plaats- hel
waar te zijn. Het ligt meer voor de hand aan een naam, Kuthart bleef over. Het eerste deel 'cuth' hangt we
persoonsnaam te denken, aan ene Lambert bijvoor- samen met het Germaanse woord voor'bekend'. Dat
beeld. Een ander voorbeeld waarin de persoons- hart betekent wat het zegt: 'hard', 'stevig'. Groede ligt Enl
naam leidend is, is Waterlandkerkje, het dorp aan de in streek die er zijn mag, een landschap tussen Bres- na;
overkant van het water van de familie Waterland- kens en het vroegere Eiland van Cadzand. Het oog de
Oudeman. wordt daar nog gestreeld door hoogteverschillen. Jar
Kreken en dijken alom, rijen bomen en duinen in de me
Verschillende plaatsen houden de herinnering vast verte. De kreken als herinnering aan het oude land- ma
aan vlieten en kreken. Vogelwaarde bijvoorbeeld is schap. Een groede of grode hangt samen met groei- in I
een waarde aan de waterstroom de Vogel. Nieuwvliet en. Het is het gewone middeleeuwse woord voor
was een nieuwe nederzetting bij een vliet. Minder een aangeslibd en begroeid buitendijks land, voor S.
eenvoudig is Biervliet, want dat het eerste deel niet de Groe. Hoofdplaat is niet veel anders gevormd: een pia
ZEEUWS -10-LANDSCHAP