van Terra Maris
mm
W
rï
DE COLLECT
ZEEUWS -54-LANDSCHAP
Het object in deze aflevering van Uit de Collectie is
een waar curiosum: het is de schedel van een walrus,
een massief zeezoogdier dat leeft langs de kusten
van het Noordpoolgebied. Bepaald geen Zeeuws
beestje! De schedel is nogal gehavend. Ongetwijfeld
hebben weer en wind en golfslag een tijdlang op de
schedel ingebeukt. De slagtanden zijn verdwenen,
waarschijnlijk eruit geslagen door ivoorjagers. Het is
moeilijk in te schatten hoe oud de schedel is, maar het
gaat zeker niet om een heel oud (fossiel) exemplaar.
Deze schedel uit het verre Noordpoolgebied heeft
toch een Zeeuwse connectie. In de jaren 1979-
1981 werd er door Nederlandse wetenschappers
onderzoek gedaan op twee eilandjes in het noorden
van de Spitsbergenarchipel, Amsterdam Eiland en
Zeeuwse Uitkijk. De Plancius was het schip dat het
onderzoek ondersteunde, zodoende wordt wel
gesproken van de Plancius expeditie. Primair ging
het om archeologisch onderzoek naar de resten
van de 17e eeuwse Nederlandse walvisvaart, maar
onderzoekers uit andere wetenschapsdisciplines
waren ook vertegenwoordigd. Onder hen
geologen aangesloten bij het Koninklijk Zeeuwsch
Genootschap der Wetenschappen. Een van hen,
Sjaak Moraal, heeft de walrusschedel gevonden,
meegenomen en geschonken aan het Zeeuws
Biologisch Museum, de voorloper van Terra Maris.
Walrussen zijn nu beperkt tot het hoge noorden,
maar dat is wel eens anders geweest. De Noord
zeebodem is een uitzonderlijk rijke vindplaats van
fossiele walrusbotten. De ouderdom van deze botten
ligt tussen de 23.000 en 48.000 jaar, dus daterend uit
de laatste ijstijd. De walrus die toen in het Noordzee
gebied leefde (Odobenus rosmarus) is exact dezelfde
soort als die nu in het Noordpoolgebied voorkomt.
Deze soort had dus in het verleden een meer zuide
lijke verspreiding. Net als nu in het poolgebied, zullen
ze tijdens de laatste ijstijd in kuddes langs de toen
malige kustlijn van het grotendeels drooggevallen
Noordzeegebied hebben gelegen.
Overigens werd er eind november 1976 nog een
kennelijk verdwaalde walrus in de Oosterschelde
waargenomen. Het dier werd gesignaleerd op de
havendam bij Colijnsplaat. De havenmeester werd
gealarmeerd en ging onmiddellijk op onderzoek uit.
Volgens een verslag van het Reformatorisch Dagblad
van 26 november'was het een kolossaal beest van
ongeveer duizend kilo. Het dier leek niet geheel fit en
rilde hevig. De walrus blies niettemin nijdig toen de
havenmeester hem naderde om foto's te maken. Later
is de walrus verder de Oosterschelde opgezwommen
in de richting van de Zeelandbrug.' Hoe het met het
dier is afgelopen is onbekend.
Marten Hemminga
P.S. Wie fossiele en moderne walrusschedels wil
bekijken, kan daarvoor nu terecht op de nieuwe
wisseltentoonstelling van Terra Maris,
Foto rechts
Een levende walrus
op het slik.
(Bron: www.wal-
rus.org.uk)
Foto links
De schedel van
'onze' walrus.
(M. Walhout)
Foto pagina 55
Goudplevieren in
de Yerseke Moer.
(C. Jacobusse)
