NEGENTIENDE-EEUWSE BOERDERIJ
De boerderijwoning verkeerde bij de overdracht
in redelijke staat, maar het was wel duidelijk dat er
het nodige gerestaureerd en gerenoveerd moest
worden om het geheel bruikbaar te maken voor
de nieuwe functie als beheerboerderij. Omdat huis
en bakkeet duidelijk een flinke ouderdom hebben
is er allereerst een bouwhistorische verkenning
uitgevoerd. Daaruit bleek dat de boerderij zonder
twijfel ook cultuurhistorische waarde heeft. Op
de kaart van Staats-Vlaanderen van Hattinga uit
1745 is nog geen boerderij aan de Langeweg in
de Oud-Breskenspolder aangegeven, maar op de
topografische kaart van 1856 is dat wel het geval.
Waarschijnlijk dateren de boerderijwoning en de
bakkeet dus uit de eerste helft van de negentiende
eeuw. De schuren en stallen op het erf zijn ech
ter van veel jongere datum: ze dateren van na de
Tweede Wereldoorlog.
De voorgevel van het huis heeft het typische, sym
metrische aanzien van een negentiende-eeuwse
boerenwoning: de ingang in het midden, aan beide
kanten geflankeerd door twee ramen. De deur
geeft toegang tot een rechte gang, die doorloopt
tot de achtergevel van het huis. De achterdeur, aan
het eind van de gang, lijkt nog origineel te zijn.
Links en rechts van de gang bevinden zich woon-
en werkvertrekken. De oorspronkelijke en nog aan
wezige basisindeling past bij de gangbare, vroeg
negentiende-eeuwse bouw. In dit geval liggen aan
de linkerzijde van de gang eerst een woon/slaap
vertrek en daarachter de opkamer, met daaronder
een kelder. Aan de rechterzijde van de gang ligt
aan de voorzijde de woonkamer en daarachter de
keuken.
BAKKEET EN HONDENTREDMOLEN
Moeilijker te doorgronden is de bakkeet. Het is
eigenlijk onduidelijk of de benaming bakkeet wel
recht doet aan de betekenis van dit gebouwtje. Het
geheel is in steen uitgevoerd en bestaat uit meer
dere kleine ruimtes. Het gebouwtje was waarschijn
lijk al lange tijd niet meer in gebruik; het was sterk
vervallen en gedeeltelijk ruïneus. Waarschijnlijk
heeft het wel grotendeels zijn oorspronkelijke, ne
gentiende-eeuwse indeling behouden. De grootste
ruimte, het dichtst bij de boerderijwoning, zou je
de eigenlijke bakkeet kunnen noemen. Hier zit
een opvallend grote schouw in. Een leuk historisch
detail is de oude opklapbare tafel tegen de achter
wand. Het is duidelijk dat hier vroeger veel kook-
en bakwerkzaamheden plaatsvonden. Aansluitend
op de bakkeet is een ovenruimte gemetseld, met
bergruimte voor de opslag van brandhout.
Aan de andere kant van het gebouwtje is nog
een fors vertrek, dat wellicht als woonruimte voor
seizoenarbeiders heeft gediend. Maar een heel
andere gebruiksvorm (in een andere tijdsperiode?)
is ook aannemelijk. Naast dit vertrek is namelijk de
grootste verrassing van het gebouwtje te vinden:
een hoge, ongeveer halve meter brede ruimte met
een luikopening aan de zijkant. Hier bevond zich
ruimtes, om het huis weer woonklaar te maken,
is in volle gang. Van de 'bakkeet' is het dak gere
pareerd en waar nodig het metselwerk hersteld.
Binnenkort heeft Het Zeeuws Landschap dus een
onmisbaar steunpunt in Waterdunen. Maar wat
minstens zo waardevol is:
Zeeland is weer een stukje gerestaureerd boeren-
erfgoed rijker!
Voorbeeld van een
hondentredmolen:
de Botermolen in
Schepdaal, België.
(J. Delcour, www.
molenechos.otg)
dr. M.A. Hemminga is directeur van stichting
Het Zeeuwse Landschap
De 'bakkeetmet
op de voorgrond
het luikje van de
hondentredmolen.
(C. Jacobusse)
hoogstwaarschijnlijk een hondentredmolen. Er zal
een tredwiel in hebben gezeten met een diameter
van 2,5 a 3 meter. Deze dreef een karnmolen in het
vertrek ernaast aan, voor het maken van boter. Ooit
moeten hondentredmolens (in ieder geval in Vlaan
deren) vrij algemeen zijn geweest. Het is jammer
dat het oorspronkelijke tredwiel niet meer aanwe
zig is, maar deze vondst van een restant van een
hondentredmolen op Zeeuws-Vlaams grondgebied
is evengoed zeer interessant.
Inmiddels is het herstel van de boerderijwoning
flink gevorderd. De buitenkant, inclusief dak, is
weer helemaal in orde. Renovatie van de binnen-
ZEEUWS -11-LANDSCHAP
