MIDDELEEUWSE KASTEELBERG
BIJ RENAISSANCEDORP
DE PADEN OP
door Carolien van de Kreeke
Marius Vrijlandt, landschapsarchitect,
woonachtig in Borssele.
Schris de Groot, terreinbeheerder bij
Het Zeeuwse Landschap.
Berg vanTroje te Borssele.
Marius Vrijlandt Wie het dorp Borssele over de Monsterweg inrijdt
(links) en Chris de en verwacht dat huizen aan weerszijden het beeld
Groot bij de Berg bepalen, wordt verrast. Want de bebouwing rechts
van Troje. maakt al snel plaats voor'groen': een hoge vliedberg
(C van de Kreeke) omcirkeld door knotwilgen, een weilandje met rijtjes
knotbomen en 'grachten'. Een singel van struiken en
bomen omzoomt het geheel aan drie zijden."Een
groene kamer aan het dorp", aldus Marius Vrijlandt
over deze 'Berg van Troje'. Het kasteelterrein is een
rijksmonument met hoge cultuurhistorische en
archeologische waarden. Het Zeeuwse Landschap
beheert het terrein als natuurgebied.
"Als er sneeuw lag, gleden we met onze sleetjes van
de vliedberg af. De jeugd van nu doet dat nog steeds.
Zoals je ziet is het een vrij hoge berg, dus je kunt je
voorstellen dat dat snoeihard ging!", herinnert Marius
zich. Aan drie zijden van de berg liggen restanten van
de vroegere gracht."De'vlijtjes'noemden we die, en
daarop leerden we schaatsen." Marius is geboren en
getogen in Borssele, verbleef zo'n veertig jaar elders
in Nederland en woont inmiddels weer een aantal ja
ren in zijn geboortedorp. Uit één van de vlijtjes steekt
een plastic buis. Chris legt uit dat dat een 'hoogtebe-
palende duiker' is. Die zorgt ervoor dat de contouren
van de slotgracht zichtbaar zijn. "Die duiker ligt er
sinds de reconstructie van dit gebiedje in 2003", ver
telt Chris. Die is uitgevoerd om de geschiedenis van
de Berg van Troje beter zichtbaar te maken. Naast het
reguleren van de waterstand en het verdiepen van
de grachten is de verzakte kasteelberg opgehoogd.
Je kunt nog een stukje zien van de twee bunkers die
in de herstelde berg zitten. "Dus vermoedelijk was de
afdaling, die je met je sleetje nam, lager", geeft Chris
aan Marius mee.
Marius realiseert zich dat hij nu heel anders tegen dit
object aankijkt dan in zijn jeugd: "Nu houdt de ge
schiedenis me meer bezig." De Berg van Troje heeft op
dat gebied wel wat te vertellen. "Het is bijzonder je te
realiseren dat hier in de middeleeuwen het stamslot
van de Heren van Borssele stond. Deze Heren hoor
den bij de toonaangevende adel van die tijd, die tot
ver buiten Zeeland geschiedenis maakte. Maar vooral
de ligging van dit voormalige kasteelterrein ten op
zichte van het dorpsplan intrigeert me", gaat Marius
verder. "Na tachtig jaar onder invloed van eb en vloed
gestaan te hebben, is de polder in 1616 opnieuw be
dijkt en het dorp Borssele gesticht, op de plek van het
eerdere Monster. De inrichting van polder en dorp
gebeurde naar ideeën van de Italiaanse Renaissance."
Het nog altijd fraaie, symmetrische dorpsplein ligt
scheef ten opzichte van de strak aangelegde polder.
Daarbij valt op dat de destijds onbebouwde lange as
in het dorp, tegenwoordig de Oostsingel, op de voor
burcht van het voormalige kasteel is gericht.
Dat de Berg van Troje onlosmakelijk met de bevol
king van Borssele verbonden is blijkt als we even de
wachtkamer van de dokter betreden. Daar hangen
ZEEUWS -12-LANDSCHAP
