- -
Zilte aquacultuur op het land, de teelt van planten
en dieren uit zee op zoute grond of in bassins met
zeewater, begint langzaam op gang te komen in
Zeeland en ook elders in de kustprovincies.
De nadruk ligt nu nog op'zeegroenten': zilte, eetbare
planten zoals zeekraal en zeeaster. De kweek van die
ren uit zee blijkt lastiger te zijn. In Zeeland worden
direct achter de zeedijk met succes zagers (wormen
die vooral als zeeaas dienen) gekweekt, maar verder
bevinden de teelten van zeedieren in buitenbassins
zich nog in een experimenteel stadium. Ongetwijfeld
gaat hier de ontwikkeling door.
Maar er is een risico bij die ontwikkeling: de aanleg
van bassins met de faciliteiten daaromheen kunnen
gemakkelijk leiden tot een nogal industrieel ogend
landschap. Dat zou een groot verlies zijn voor de
landschappelijke kwaliteit van de kustzone, waar
Zeeland juist zo zuinig op moet zijn. Met het project
Kustlaboratorium wil stichting Het Zeeuwse Land
schap laten zien dat zilte aquacultuur op land, door
een goede inbedding in een natuurlijke omgeving,
wel degelijk een mooi kustlandschap kan opleveren.
In 2010 stelde de Nationale Postcodeloterij de toen
tertijd eerste Droomfondsbijdrage beschikbaar aan
Het Zeeuwse Landschap, om dat goede voorbeeld
op een plek in Zeeland te realiseren.
VAN BURGHSLUIS
Als locatie voor realisatie van dit project was aan
vankelijk een binnendijks gebied westelijk van
Burghsluis op Schouwen-Duiveland in beeld. Om
de aanleg mogelijk te maken moest de gemeente
het bestemmingsplan wijzigen. Bij de voorbereiding
daarvan is overlegd met onder meer de schelpdier
sector en het waterschap. Hierbij bleek uiteindelijk
dat er voor de afvoer van het gebruikte zeewater
uit de aquacultuurbassins geen voor alle partijen
aanvaardbare oplossing was. Lozing op de Oos-
terschelde ter hoogte van Kustlaboratorium, waar
mosselpercelen liggen, stuitte op bezwaren van de
schelpdierkwekers vanwege het veronderstelde
risico van de bloei van giftige algen. Waterschap
en de landbouwers voorzagen problemen met het
transport van het gebruikte zeewater via sloten naar
het gemaal. Het Zeeuwse Landschap is daarom op
zoek gegaan naar een alternatieve locatie, en vond
die in het projectgebied Waterdunen.
NAARWATERDUNEN
De Provincie Zeeland legt westelijk van Breskens het
350 ha grote natuur- en recreatiegebied Waterdu
nen aan. Het project bevindt zich nu middenin de
uitvoeringsfase. In het Provinciaal Inpassingsplan
is indertijd opgenomen dat maximaal 10% van
het projectgebied gebruikt mag worden voor zilte
teelten. Maar dat moet dan wel op een wijze gebeu
ren die geen afbreuk doet aan de landschappelijke
kwaliteit van Waterdunen. Het Zeeuwse Landschap
wil nu van deze mogelijkheid gebruik maken om de
doelstelling van Kustlaboratorium te realiseren. De
Provincie Zeeland, het recreatiebedrijf Molecaten en
de gemeente Sluis zijn positief over dit voornemen
van Het Zeeuwse Landschap en de nieuwe onder-
ZEEUWS
nemerskansen die dit biedt in Waterdunen. Uiteraard
is de verplaatsing naar Waterdunen goed door
gesproken met de Nationale Postcodeloterij; ook zij
zijn akkoord.
STEUNPUNT'T HOF WATERDUNEN
Het Zeeuwse Landschap wordt de natuurbeheerder
van Waterdunen. In 2013 is daarom al de voormalige
boerderij van de familie Flikweert in het project
gebied gekocht, als toekomstig steunpunt voor
het natuurbeheer. De boerderij zal ook dienen als
startpunt voor allerlei natuurgerichte activiteiten die
het Landschap zal organiseren. De historische boer
derij (inmiddels herdoopt in 't Hof Waterdunen) ligt
midden in het voor zilte teelten aangewezen gebied.
Dat komt natuurlijk prachtig uit. De schuren op het
erf kunnen prima van pas komen bij de ontwikke
ling van aquacultuuractiviteiten in de omliggende
zone. Ze kunnen bijvoorbeeld dienen voor stalling
van materialen, voor opslag van de oogst in aparte
koelruimten en voor de filtratie van zeewater indien
dat nodig is, zonder dat er extra gebouwd hoeft te
worden.
PRAKTISCHE UITWERKING VAN HET DROOMPROJECT
Inmiddels is er contact met diverse ondernemers, uit
de streek en daarbuiten, die in Waterdunen met de
teelt van zeegroenten en schelpdieren aan de slag
willen. Samen met hen zet Het Zeeuwse Landschap
de mogelijkheden voor aquacultuur op een rij en
wordt alvast over allerlei praktische zaken nage
dacht. Ondertussen denken landschapsarchitecten
samen met het Landschap na over hoe de aqua
cultuur het best kan worden ingepast in het nieuwe
landschap van Waterdunen. Want daar ging het
tenslotte met dit droomproject om: de harmonieuze
inpassing van een nieuwe economische activiteit in
een ecologisch waardevol landschap.
De verhuizing van Kustlaboratorium naar Water
dunen betekent dat het gebied er nóg een functie
bij krijgt. Het wordt een kustzone waar veiligheid,
recreatie, natuurontwikkeling én aquacultuur
gecombineerd worden. Het heeft daarmee alle
ingrediënten in huis om het gebied echt tot een
(inter)nationaal aansprekend voorbeeld te maken
van kustbeheer van de eenentwintigste eeuw.
dr. M.A. Hemminga is directeur van stichting
Het Zeeuwse Landschap
Waterdunen in
aanleg: bulldozers
in volle actie en
tegelijk vestiging
van broedvogels
als bergeend en
kluut.
(C. Jacobusse)
-- c-
«t-
