LDtK Ut KtUZtlMDlMUtKWUnM!
SPEUREN NAAR ONDERWATERLEVEN
OP EN LANGS DE DIJK
"Stenen keren -
er gaat een nieuwe wereld
voor je open!"
Vanwege het mooie onderwaterleven langs onze kusten dalen jaarlijks vele mensen
met duikflessen op hun rug af in de Zeeuwse wateren. Dit is uiteraard de mooiste
manier om een beeld te krijgen van het onderwaterleven, maar die wijze is niet voor
iedereen weggelegd. Ook op het droge is soms al vrij goed een beeld te verkrijgen
van wat er zich onder de waterlijn afspeelt. Met iedere vloed en vooral ook bij storm
spoelen veel waterdieren en -planten aan op de dijken en stranden. Door stenen te
keren of met een schepnet in een getijdenpoel te vissen kun je veel leuke organis
men tegenkomen.
Wil je de organismen die je
langs de kust tegenkomt
determineren? Op de
website van stichting
Anemoon kun je meerdere
zoekkaarten en gidsen
van allerlei soortgroepen
downloaden: anemoon.org/
publicaties/downloads. Op
deze website vind je ook
veel informatie over ieder
van de vele organismen
die langs onze kusten
leven. Ook de website van
Ecomare (ecomare.nl/
verdiep/leesvoer) geeft veel
interessante informatie.
Een cluster met
maarliefst
honderd eikapsels
van de hondshaai.
Zijn er nog grotere
te vinden?
(E. Speksnijder)
EIKAPSELS
Mocht het buiten nog te koud zijn om in een
getijdenpoel te vissen, dan is een wandeling langs de
vloedlijn aan de dijk een aanrader. Langs die op de
Bevelanden spoelen veel (uitgekomen) haaien- en
roggeneieren aan. Meestal zijn het de eikapsels van
een stekelrog of een hondshaai die aanspoelen, omdat
voor deze soorten de monding van de Oosterschelde
vermoedelijk een belangrijk paaiplaats is. Maarzo nu
en dan spoelen ook de ei-omhulsels van de zeldzame
gevlekte, ster- of blonde rog aan. Met de zoekkaart
van het Nationaal Park Oosterschelde of van Stichting
RAADSELACHTIGE VOORWERPEN
Vooral het vinden van een voorwerp dat niet direct
herkenbaar is, maakt een wandeling langs de vloedlijn
spannend of interessant. De speurtocht naar wat het
is, is soms net zo leuk als het vinden zelf. Zo kan een
losgekomen staartstuk van een krab, de eerste keer
datje zoiets tegenkomt, je behoorlijk op het verkeerde
been zetten. Het heeft immers wel wat weg van een
raar insect met pootjes. En zo blijkt die gele klomp met
kleine kraaltjes langs de vloedlijn bij nader inzien te
bestaan uit de bevruchte eitjes van een zeedonderpad.
Ga zelf eens op onderzoek uit of ga misschien eens
mee op pad met een Oosterscheldegids van het
Nationaal Park. Neem hierbij vooral de (klein)kinderen
mee. Als zij eenmaal de smaak van het speuren te
pakken hebben, zijn ze niet meer te stuiten.
E. Speksnijder is medewerker ecologie van stichting
Het Zeeuwse Landschap
Links:
Een gek insect?
Nee, het staartstuk
van de fluwelen
zwemkrab.
(E. Speksnijder)
Harig porselein
krabbetje op de
onderzijde van een
steen langs de dijk.
(L. Calle)
Langs de dijken in Zeeland zijn in de afgelopen
jaren door Projectbureau Zeeweringen tijdens de
dijkversterkingen tal van getijdenpoelen aangelegd.
Als u wel eens over de Kattendijksedijk rijdt, heeft u
een aantal ervan vast wel zien liggen. Maar ook op
andere plaatsen, zoals bij Ouwerkerk, Moriaanshoofd
en Yerseke, zijn dergelijke poelen aangelegd. Daarnaast
zijn er natuurlijk nog tal van kleine poelen op en langs
de dijken die min of meer vanzelf zijn ontstaan.
SPANNEND
Een poel oogt in eerste instantie vaak maar saai,
maar voor wie er een schepnet doorheen haalt of
er eens een paar stenen omkeert - wel weer netjes
terugleggen! - gaat er een nieuwe wereld open.
Vooral met kinderen is het erg leuk om op onderzoek
uit te gaan. Het is spannend, wantje weet van
tevoren niet watje tegenkomt. Het kan tegelijkertijd
zelfs een beetje griezelig zijn, want er leven
ZEEUWS - 6-
soms rare dieren in zo'n poel. Zo kan het zomaar
voorkomen dat bij het omdraaien van een steen een
opgerolde bruine reuzensnoerworm tevoorschijn
komt. Dit is een worm die tot wel vijftien meter lang
kan worden. Wie het griezelen overwint, kan de
L/tNDSCHA^
worm heel voorzichtig een stukje ontwarren en zo
een indruk krijgen van zijn lengte.
ZAKPIJPEN, VISJES EN MEER
Ook zitten onder veel stenen tal van soorten
zakpijpen. Dit zijn primitieve dieren, waarvan
sommige de vorm hebben van een doedelzak. Als je
voorzichtig op bijvoorbeeld een Japanse knotszakpijp
drukt, dan spuit het zeewater als een waterpistooltje
uit zijn uitstroomopening. Soms zitten er ook visjes
verstopt onder de stenen, bijvoorbeeld een botervisje
of een steenslijmvis. Vooral deze laatste is erg
mooi. Hij heeft een fraai clownskopje en is perfect
aangepast aan het leven in een getijden poeltje.
Zo kan hij zelfs, mits hij vochtig blijft, een tijdje
op het droge overleven door zijn slokdarm als
ademhalingsorgaan te gebruiken. Ook kan hij zich,
indien nodig, over korte afstand over het droge naar
een ander poeltje verplaatsen.
Er zijn nog vele andere mooie dieren te vinden in een
getijdenpoeltje, zoals het goed gecamoufleerde harig
porseleinkrabbetje dat platgedrukt aan de onderkant
van stenen leeft. Of de fraaie brokkelsterren die met
hun beweeglijke armen plankton uit het water vissen,
en vele soorten garnaaltjes, anemonen en schelpen.
Teveel om allemaal op te noemen!
Anemoon zijn ze op naam te brengen (zie de tip).
De meeste eikapsels spoelen als losse exemplaren aan,
maar de hondshaai zet eieren in kluwens bij elkaar
af en daardoor spoelen die dan ook vaak als cluster
aan. Aan de dijk bij Wissenkerke is afgelopen najaar
een kluwen gevonden van wel honderd eieren bij
elkaar. Dit is het gezamenlijke werk van minstens vijf
hondshaaien, want elk vrouwtje legt doorgaans zo'n
achttien tot twintig eieren.
Kindervermaak:
speuren aan de
voet van de dijk.
(N. van den Berg)
Eitjes van de
zeedonderpad.
(E. Speksnijder)
