Het Zeeuwse Landschap krijgt regelmatig de vraag of de door haar beheerde
natuurgebieden gebruikt kunnen worden voor bijvoorbeeld sport- en
theaterevenementen, maar ook voor zoetwateropslag of -afvoer. Diverse organisaties
en politieke partijen zoeken, voor multifunctioneel ruimtegebruik, naar extra
meerwaarde die natuurgebieden kunnen leveren aan de maatschappij. Zolang de
natuurfuncties leidend blijven, denken wij hier uiteraard in mee.
In het Partridge-
project op Schouwen
profiteren akker
vogels, zoals de
patrijs, van de
natuurmaatregelen
op de akkers.
(C. Jacobusse)
door Kees van der Vlugt en Rüna Kuiler
het veiligstellen van de Nederlandse natuur
of vanwege specifieke landschappelijke of
cultuurhistorische redenen. In deze gebieden
vinden veel verschillende plant- en diersoorten een
plek, die ze elders in ons dichtbevolkte land niet
meer vinden. Natuurgebieden zorgen voor behoud
van biodiversiteit: ons groene kapitaal. Daarnaast
dragen natuurgebieden ook bij aan bijvoorbeeld de
zuivering van lucht, opslag en zuivering van water
en een aantrekkelijk landschap voor bewoners en
recreanten.
Slechts een klein percentage van het Zeeuwse
landoppervlak is natuurgebied en dat staat steeds
meer onder druk. Door onder andere het verlies
van broedgebied, voedseltekort, vervuiling en
toenemende verstoring nemen veel plant- en
diersoorten in Zeeland sterk in aantal af. Dit is
geen specifiek Zeeuws probleem: wereldwijd is de
biodiversiteit de afgelopen veertig jaar met 50%
afgenomen. Deze afname zet nog steeds door
(aldus de Kadernota Natuurvisie van Provincie
Zeeland).
De druk op de ruimte neemt toe in Zeeland.
Daarom komt gebruik van natuurgebieden
voor niet-natuurdoeleinden steeds vaker naar
voren. Denk hierbij aan intensivering van de
recreatie en ruimtegebruik dat samenhangt
met energieproductie, hoogwaterveiligheid,
klimaat en zoetwatervoorziening. Deze gewenste
multifunctionele invulling van de ruimte legt
meestal een extra druk op de natuurwaarden.
Natuurgebieden genieten weliswaar veelal
nationale en internationale bescherming, maar
de roep om ander en meer medegebruik wordt
luider. De redenatie daarbij is dat wanneer
natuurgebieden zijn aangekocht, ingericht en
beheerd met overheidssubsidies, ze ook ten dienste
zouden moeten staan aan de maatschappij.
NATUUR IS VAN GROTE WAARDE
Hierbij wordt vaak vergeten dat natuurgebieden
al geheel ten dienste van de maatschappij staan,
simpelweg omdat het natuurgebieden zijn.
Natuurgebieden zijn immers aangekocht voor
ZEEUWS -10-LANDSCHAP
WAT HEEFT DE NATUUR ERAAN?
Het Zeeuwse Landschap neemt daarom een kritische
houding aan als het gaat om het medegebruik van
haar gebieden.Twee vragen staan hierbij telkens
centraal: 'Wat heeft de natuur eraan?' en 'Leidt
de activiteit tot schade voor de natuur en is deze
schade acceptabel?'Het Zeeuwse Landschap is
voorstander van natuurrecreatief medegebruik: onze
terreinen zijn dan ook zo veel mogelijk opengesteld,
zodat iedereen kan genieten van de natuur. Daar
heeft de natuur ook belang bij: onbekend maakt
immers onbemind. Het Zeeuwse Landschap maakt
daarbij bewust onderscheid tussen het mogelijk
maken van natuurbeleving (dat kan in principe in al
onze terreinen) en hetfaciliteren van evenementen
waarbij de natuur slechts een decor is (dat staan
wij met mate toe én onder strikte voorwaarden).
Veel van onze bezoekers komen juist voor de rust
naar natuurgebieden of om bijzondere planten en
dieren te zien. Grootschalige evenementen kunnen
zowel de natuurwaarde sterk onder druk zetten
als de natuurervaring van onze andere bezoekers
verstoren.
AFWEGINGEN
Wanneer een aanvraag voor medegebruik
binnenkomt, staat Het Zeeuwse Landschap
hier zeker niet direct afwijzend tegenover. Wel
verwachten wij dat een initiatiefnemer voldoende
heeft nagedacht over de natuurfunctie en
onderzocht heeft hoe eventuele gevolgen
voor de natuur te beperken. Bijvoorbeeld door
evenementen met veel publiek buiten het
broed- en trekseizoen te laten plaatsvinden. De
natuurwaarde blijft in alle gevallen leidend; niet
meer dan logisch, aangezien de gebieden hiervoor
bij ons in beheer zijn.
KANSEN VOOR NATUUR BUITEN
NATUURGEBIEDEN
Multifunctioneel ruimtegebruik biedt
natuurorganisaties niet alleen zorgen, maar ook
kansen: zo zoeken wij ook naar mogelijkheden om
de ruimte buiten onze terreinen een natuurimpuls
te geven. Op Schouwen werken wij bijvoorbeeld
samen met boeren om de achteruitgang van
de biodiversiteit op het platteland te stoppen.
Bij dit project, waarbij de agrarische functie van
de akkers voorop staat, leveren relatief kleine
maatregelen grote natuurwaarden op. Een ander
goed voorbeeld is het programma 'Building with
Nature', waar hoogwaterveiligheid en natuurwaarde
hand in hand gaan. Ook op kleinere schaal zetten
(natuur)organisaties en overheden zich in om de
natuur op en rond huis te verbeteren. Bekende
voorbeelden zijn de oproepen om minder tegels
in de tuin te leggen ('Operatie Steenbreek') en om
meer insectvriendelijke planten en bloemen in de
tuin te laten groeien.
De schaarse ruimte in Nederland vraagt om nauwe
samenwerking met veel partijen. Hoe kunnen
we deze ruimte zo optimaal mogelijk benutten
en de gestelde doelen op het gebied van natuur,
hoogwaterveiligheid, klimaat, landbouw en
recreatie behalen? Het Zeeuwse Landschap draagt
hier graag haar steentje aan bij. De natuurwaarde
blijft hierin voor onze organisatie altijd leidend. Op
deze manier blijven wij werken om Zeeland mooi
én natuurrijk te houden.
K. van der Vlugt is beleidsmedewerker Natuur en
Landschap en R. Kuiler is medewerker communicatie
en publiek van stichting Het Zeeuwse Landschap
De natuurwaarde is
leidend.
(F. Schenk)
Bij het wandel
evenement 'Ronde
van Oranjezon'
krijgen bezoekers
uitleg over natuur en
beheer; door op de
paden te blijven is er
minimale verstoring.
(N. van den Berg)
NATUURGEBIED
HOOCE PUTIN
