DEOLIESCH
Aan de oostkant van de weg van Draaibrug naar
Aardenburg ligt de Olieschans, een overblijfsel uit
de 80-jarige oorlog. De Spanjaarden bouwden de
schans in 1600 om de haveningang van Aardenburg
te verdedigen. Aan die haven herinnert ook een
smal natuurgebied aan de andere kant van de weg:
Havenpolder Noord, waar het eeuwenoude
riviertje de Eede weer zichtbaar is gemaakt.
Deze verbond Aardenburg via de zeearm Het Zwin
met de Noordzee.
De schans was na de bouw een eenvoudige,
vierkante, aarden constructie. Veel hadden de
Spanjaarden er niet aan, want Prins Maurits nam
Aardenburg en de Olieschans in 1604 zonder slag
of stoot in: het bezettingsgarnizoen was al gevlucht
toen de eerste Staatse verkenners verschenen.
Maurits verbeterde de schans door op de hoeken
vier aarden bolwerken (bastions) aan te leggen.
Het fort behield gedurende de 80-jarige oorlog
wel zijn strategische betekenis, maar er is nooit om
gevochten.
Vanaf de tweede helft van de zeventiende eeuw
raakte de versterking in verval. Tot de reconstructie
rond 2007 was de schans bijna onzichtbaar
geworden. Bastions, wallen, grachten en glacis
(flauw aflopend talud) zijn toen gedeeltelijk
heropgebouwd. Eén bastion is weggelaten,
zodat bezoekers het fort ook aan de binnenkant
kunnen bekijken.
Met de heraanleg van de grachten (en verdere
omgeving) is gestreefd naar een ideaal biotoop voor
de boomkikker: rondom het fort zijn naast ondiepe
grachtrestanten veel poelen met verschillende
dieptes en schuin aflopende oevers gegraven.
Dankzij de aanplant van struiken, zoals sleedoorn,
meidoorn en braam, zijn er genoeg windstille
en zonnige plekjes waar dit kikkertje zich goed
thuisvoelt. Alles niet zonder succes: er is nu al
sprake van een grote populatie die zich via andere
natuurgebieden van Het Zeeuwse Landschap over
een wijde omtrek heeft verspreid. Het spreekt
voor zich dat dit gebiedje niet alleen voor andere
amfibieën, maar ook voor veel insecten, vogels en
zoogdieren een waar eldorado is.
Tot slot nog iets over de namen: Havenpolder behoeft
geen enkele uitleg, maar Olieschans? Het kan te
maken hebben met het vermoeden dat de schans in
de buurt lag van de oude middeleeuwse buurtschap
Odelinsbrugge. Odelinsbruggeschans zou in de
volksmond verbasterd zijn tot Olieschans. Dit is echter
maar één van de vele theorieën over de naamgeving.
K. de Maeyer en De Backere zijn gidsen bij stichting
Het Zeeuwse Landschap
De Olieschans
bij Draaibrug.
(E. De Backere)
ZEEUWS-19-LANDSCHAP
