t
Vissen vormen een populaire diergroep in Zeeland. Tienduizenden sportvissers en sportduikers uit
binnen- en buitenland genieten jaarlijks van de rijke, Zeeuwse visfauna. Steeds vaker gaan duikers
uitgerust met dure apparatuur te water in de hoop kleurrijke lipvissen of snotolven te fotograferen.
Ondanks deze populariteit ontbrak een boek over de Zeeuwse vissen. Met het verschijnen van
'Vissen in Zeeland', een boek waar zeven jaar aan gewerkt is, komt hier verandering in.
Uniek is dat de publicatie zowel de zoet- als
zoutwatervissen behandelt, wat nog niet eerder in
Nederland gebeurde. Het boek beschrijft alle 177
vissoorten die ooit in Zeeland zijn waargenomen.
Het is mooi opgemaakt en bevat van alle soorten
schitterende foto's. Het idee ontstond al bij het
werken aan'Zeefauna deel 1 en 2'in de Fauna
Zeelandica-reeks, in 2005 en 2010. ledereen was het
erover eens dat bij een provincie die zo rijk is aan
water een vissenatlas hoort. Eind 2012 namen
Het Zeeuwse Landschap, RAVON en stichting
Zeeschelp dan ook het initiatief voor een
vissenatlasproject. Sindsdien werkten vele mensen
hard om dit project tot een succes te maken.
Zo leverden maar liefst 40 schrijvers en 38 fotografen
een bijdrage aan het boek. Meer dan honderd
personen hielpen met het inventariserende veldwerk.
Dit boek is het negende deel in de reeks over het
dierenleven in Zeeland. Eerder verschenen delen over
zoogdieren, dagvlinders, libellen, onderwaterleven
in de zee, bijen en wespen, nachtvlinders en vliegen
en muggen. Het Zeeuwse Landschap geeft Fauna
Zeelandica uit om de kennis over de Zeeuwse fauna
te verbeteren en daarmee een betere bescherming
mogelijk te maken.
'Vissen in Zeeland'is via hetzeeuwselandschap.nl/
boeken voor €15,- (€19,90 voor niet-donateurs)
te bestellen en in België via de Nederlandstalige
Liga voor Onderwateronderzoek en Sport (NELOS).
Daarnaast
is het in
sommige
Zeeuwse
boek- en
duikwinkels
te verkrijgen.
Zie voor
meer info
hierover
onze
website.
Veranderingen
In de verspreidingskaarten van het boek zijn de
waarnemingen per kilometerhok in de volgende drie
perioden onderverdeeld: vóór 2000, vanaf 2000 en
in beide periodes. Het is echter vaak niet mogelijk
om alleen op basis van de kaarten te concluderen
of een soort voor- of achteruitgaat. Er kunnen
immers grote verschillen in onderzoeksinspanning
in de onderzochte gebieden zijn. Trends in de
soortbeschrijvingen zijn daarom alleen beschreven
als deze goed te onderbouwen zijn. Exotische
vissoorten als zwartbekgrondel, marmergrondel
en blauwband blijken steeds meer wateren te
koloniseren. Soms gaat dat ten koste van inheemse
soorten. Zo is de beschermde rivierdonderpad
Het boek beschrijft alle
177 vissoorten die ooit in
Zeeland zijn waargenomen
door de komst van de zwartbekgrondel zelfs uit
Zeeland verdwenen. Deze uitheemse soort komt
nu massaal in hetzelfde biotoop voor. Maar er zijn
gelukkig ook positieve ontwikkelingen gaande.
Bijvoorbeeld bij de fint. Deze trekvis waarvan
de populatie in het begin van de vorige eeuw
uitstierf is bezig met een comeback in de (Wester)
Schelde. En verschillende haaiensoorten doen het
momenteel goed in de Oosterschelde! De publicatie
beschrijft ook de waarde van de verschillende
Deltawateren voor vissen en de veranderingen die
hier plaatsvonden. In sommige waren die heel groot.
Het Krammer-Volkerak veranderde van een brak
intergetijdengebied in een helder zoetwatermeer,
waarin tegenwoordig uitgestrekte velden met
waterplanten voorkomen. Waar hier voorheen
tongen en schollen op de bodem lagen, vinden we
nu kleine modderkruipers. Ook in de Westerschelde
is de visstand veranderd. Ooit zwommen hier volop
finten, elften, zalmen, forellen en steuren.
Deze stierven echter uit door waterverontreiniging,
overbevissing, habitatvernietiging en stuwen
die in de rivierloop naar de bovenstroomse
voortplantingsgebieden zijn aangelegd. De laatste
tijd gaat het langzaam weer beter, maar voor veel
van deze kritische trekvissoorten is er nog een lange
weg te gaan.
Vervolg
De visstand is voortdurend in verandering en
daarmee valt er ook de komende jaren nog genoeg
te ontdekken. We hopen dat iedereen zijn of haar
viswaarnemingen blijft registreren en dat de
vissenatlas mensen daartoe juist extra motiveert.
Nieuwe waarnemingen kunnen bovendien nog deel
uitmaken van de landelijke vissenatlas in wording.
Ook gerichte onderzoeken naar exoten of zeldzame
soorten behoren tot de mogelijkheden. Het Zeeuwse
Landschap zal echter niet langer als trekker voor het
Zeeuwse visonderzoek fungeren. Mocht je interesse
hebben om een bijdrage aan het inventariseren van
vissen in Zeeland te leveren, neem dan contact op
met RAVON via: j.kranenbarg@ravon.nl.
Bij deze bedanken wij alle vrijwilligers en
organisaties die een bijdrage leverden aan het
vissenatlasproject en het boek. We hebben erg
genoten van de samenwerking en zonder jullie
zou het boek niet geworden zijn wat het nu is.
Speciale dank gaat uit naar de organisaties die een
financiële bijdrage hebben geleverd: Rijkswaterstaat,
Waterschap Scheldestromen, Provincie Zeeland,
Nationale Postcode Lotterij, Nationaal Park
Oosterschelde, Sportvisserij Nederland, Sportvisserij
Zuidwest Nederland, Bureau Zeeweringen en
Natuurmonumenten.
P. Calle en L. Calle zijn medewerkers ecologie van
stichting Het Zeeuwse Landschap, J. Kranenborg is
senior projectleider van RAVON en M. Dubbeldam
is onderzoeker aquacultuur/mariene ecologie van
stichting Zeeschelp
Sinds 2011 is de
rivierdonderpad
niet meer
in Zeeland
waargenomen.
(P. van Hoon)
Hopelijk profiteert
de paling van
de uitgevoerde
jratiemaatregelen.
(M. Haarsma)
De beschermde
kleine
modderkruiper
profiteerde van
het zoet worden
van het Krammer
Volkerak. (J. Herder)
Hopelijk profiteert
de paling van
de uitgevoerde
vismigratie-
maatregelen.
(M. Haarsma)
