Bezoekers kan het nauwelijks zijn ontgaan. Oranjezon gaat op
de schop. Het duingebied is rijk aan bijzondere natuur, maar in
de afgelopen honderd jaar zijn de ecologische waarden zwaar
onder druk komen te staan, niet in de laatste plaats door de
neerslag van stikstof. Nu krijgt de natuur het hier weer voor
het zeggen. Vooral in de duingraslanden worden ingrijpende
maatregelen genomen om zeldzame planten en dieren terug
te laten keren.
duinlandschap. Zijn naam ontleent
het aan de oorspronkelijke eigenaren:
de graven van Nassau, later prinsen
van Oranje. Het duingebied werd
eeuwenlang bescheiden geëxploiteerd.
De duinen werden verpacht voor de
konijnenvangst. Tussen de duinen en
polders werd bos aangeplant. Op het
vroonland in de rest van het gebied
weidde men vee. In 1889 kocht de
gemeente Middelburg een deel van de
duingrond om er water te winnen ten
behoeve van de drinkwatervoorziening.
Hiertoe werden putten en later
kanalen gegraven.
VERRUIGING
Nadat de waterwinning in 1995 was
gestopt en konijnen door ziektes al uit
het gebied verdwenen waren, bleef een
verruigd en verdroogd Oranjezon achter.
Daar deed de luchtvervuiling nog een
flinke schep bovenop. Stikstof die in de
regen op de bodem neerviel, werkte als
een bemester. De voedselrijke grond
werd een ideale vestigingsplaats voor
plantensoorten die hier van oudsher
niet voorkwamen. Vooral de woekerende
Amerikaanse vogelkers verstikte de
oorspronkelijke vegetatie.
SCHRAAL EN OPEN
Begin jaren negentig werden in
Oranjezon de eerste natuurbeheer-
maatregelen genomen. Delen van het
gebied werden afgerasterd en men liet
vee binnen om het terrein te begrazen.
In 1994 werden de eerste natte duin
valleien hersteld. De maatregelen wer
den gecontinueerd toen het beheer van
Oranjezon in 2002 van nutsbedrijf Delta
overging naar Het Zeeuwse Landschap.
In 2015 stelde Het Zeeuwse Landschap
met de Provincie een natuurbeheerplan
op. In het kader van het Programma
Aanpak Stikstof (PAS) was geld beschik
baar om stikstof in natuurgebieden
te verwijderen. Inmiddels is de PAS ->
GERARD WÖSTEN
Terreinbeheerder bij
Het Zeeuwse Landschap
Bijzonder zijn ook de natte duin
valleien, in Nederland een zeldzaam
landschapstype. Op deze vrij kale
zandgronden die regenwater bergen,
treffen we een specifieke vegetatie aan
met onder andere moeraswespenorchis,
parnassia, addertong en dwergzegge.
Van oudsher komen in Oranjezon ook
stuifduinen voor. De zandvlaktes zijn
belangrijk voor insecten als de harkwesp
en basterdzandloopkever, voor de
heivlinder en voor plantjes als kleverige
reigersbek en zanddoddegras.
VAN KONIJNENWARANDE TOT
WATERWINGEBIED
De geschiedenis van Oranjezon gaat
terug tot de middeleeuwen. Nadat in de
dertiende eeuw de schorren ten westen
van Vrouwenpolder werden ingedijkt,
begonnen zich daar duinen te vormen.
De wind legde er zand van het strand
aan de Walcherse noordwestkust neer
en het gebied groeide uit tot een woest
zijn bijzondere natuurwaarden is
beschermd als Natura 2000-gebied.
De waardering geldt in het bijzonder
voor de duingraslanden. Deze gronden
lijken op het eerste gezicht arm aan
vegetatie, maar schijn bedriegt.
Ze vormen een unieke biotoop voor
zeldzame en kwetsbare plantensoorten,
die op hun beurt bijzondere insecten,
vlinders en vogels aantrekken.
DUINGRASLANDEN
Oranjezon beslaat 400 hectare en is een
van de meest complexe gebieden die
Het Zeeuwse Landschap in beheer
heeft. Op de overgang van zee, duin
en binnenland tref je een gevarieerd
landschap met loofbos, dennenbos,
struwelen, duingraslanden en duinen.
Het gebied maakt deel uit van de
Manteling van Walcheren, dat vanwege
ORANJEZON
Parnassia
Natte duinvallei
16 ZEEUWS LANDSCHAP LENTE 2022
LENTE 2022 ZEEUWS LANDSCHAP
17
