Knotbomen
Omdat hier steeds alle takken worden weggezaagd is alleen de stam
en de knot interessant. Uiteraard is het niet zo dat op knotwilgen
heel andere, of veel meer soorten, zouden voorkomen dan op oude
niet gesnoeide wilgen. De knot is immers een snoeivorm en geen
andere soort. Wel tref je in veel delen van Zeeland veel meer oude
knotbomen dan oude opgaande bomen aan.
Hoogstamfruit
Zowel mossen als korstmossen tref je tot op grote hoogte in de
bomen aan. Ook oude halfstammen en zelfs laagstammen, als die
dik genoeg zijn en niet aldoor bespoten worden, bieden minder
omvangrijke groeiplaatsen voor de mosflora.
De verschillende soorten mossen en korstmossen
Als mossen wordt vooral Gewoon klauwtjesmos en Gewoon
sikkelsterretje vaak aangetroffen. Klauwtjesmos vooral op de stam-
voeten Sikkelsterretje ook op de hogere takken. Op de voet en
stam van knotwilgen groeit vaak Kauwgommos. De naam verwijst
naar de gelijkenis met platgedrukt kauwgom. Op de stammen van
zowel knotten als hoogstammen groeien verder vaak de volgende
korstmossen: Grof kroesmos, Fijn kroesmos, Gestippeld schildmos
en Groot dooiermos.
22
Veel korstmossen kunnen gebruikt worden als indicator voor
luchtvervuiling. Zo wijzen de Kroesmossen en de Dooiermossen op
een hoge concentratie ammoniak in de lucht. En de ook zeer
algemene Groene schotelkorst houdt van zwaveldioxide! Deze
soorten zijn als het ware de brandnetels onder de korstmossen.
Maar de meeste soorten kunnen alleen groeien als de lucht heel
zuiver is. Deze soorten gaan in Nederland in voorkomen achteruit,
of zijn zelfs bedreigd.
Uiteraard zijn er veel meer soorten aan te treffen dan hier beschre
ven kunnen worden. Zo vonden we op een hoogstam in Biervliet
wel 8 soorten korstmossen en nog diverse bladmossen. De alge
meenste korstmossen zijn sinds de recente uitgave van het boekje:
Veldgids Korstmossen*, makkelijk op naam te brengen. De minder
algemene soorten zijn alleen door specialisten te determineren.
Beheer
Vroeger werd nogal eens het advies gegeven om vooral mossen van
de stam en takken van hoogstammen te verwijderen. Door het
vocht dat ze vasthouden zou immers houtrot bevorderd worden.
Nu zal dat op zich wel meevallen. Beter is het om de boom inclu
sief zijn ecologische relaties te respecteren. Want die ecologische
waarden zijn in deze tijd toch juist ook belangrijke bestaansreden
voor deze hoogstammen. Laat die mossen dus maar rustig zitten.
Als dode takken niet voor andere takken in de weg hangen, laat
deze dan zitten (dit is ook voor andere groepen van organismen
van belang zoals voor insekten en zwammen). Als een oude en
door korstmossen bedekte stam door jong en snelgroeiende takken
in de schaduw komt te staan, kan je eventueel deze takken wat
wegsnoeien. Om daarmee deze korstmossen weer eens goed in het
zonnetje te zetten.
Lucien Calle
Veldgids Korstmossen, André Aptroot en Kok van Herk, KNNV
Uitgeverij, F 34,50, 29,50 voor leden.
Een aanrader voor iedereen met interesse voor deze schitte
rende plantjes.
23
De Boom In 3-94
De Boom In 3-94
