Veranderingen in de landbouw...veranderingen in de natuur
Met de opkomst van de moderne landbouwmethoden en schaalver
groting als gevolg van de veranderende maatschappelijke wensen
kregen veel planten en dieren het zwaar te verduren. Kleine land
schapselementen werden niet langer als nuttig beschouwd, maar
eerder als lastig. Percelen werden vergroot, rechtgetrokken en beter
ontwaterd. Sloten werden gedempt. Graslanden werden gescheurd
en omgezet in akkers. Oude boerenschuren maakten plaats voor
moderne loodsen. Bestrijdingsmiddelen en kunstmest deden het
aantal insecten en kruiden sterk afnemen. De leefgebieden van veel
planten en dieren werden door al die ontwikkelingen drastisch
veranderd of verdwenen gewoonweg. De planten en dieren stonden
met de rug tegen de muur: in de 'echte' natuurgebieden vonden ze
niet de meest geschikte leefomgeving en in de grootschalige, inten
sief bewerkte landbouwgebieden konden ze het niet langer bolwer
ken. De meeste soorten zijn sterk in aantal afgenomen of zelfs
(bijna) geheel uit het Zeeuwse polderland verdwenen. Het dreineri
ge wijsje van de geelgors werd vroeger veel gehoord iu de polders,
nu broedden er nog slechts enkele paartjes in de waterwingebieden
bij St. Jansteen en Clinge. De grauwe gors, een poldervogel bij
uitstek, was algemeen en is nu zo goed als verdwenen. Ook patrij
zen zie je steeds minder. Voor de grootschalige polderbemaling
kleurden harlekijnorchissen de graslanden in de Poel van Walche
ren rose-rood. Zelfs kievitsbloemen kwamen toen nog voor. Veel
akkeronkruiden waaronder korenbloem en groot spiegelklokje zijn
verdwenen uit graanakkers.
Ondanks al die negatieve ontwikkelingen blijven de landbouwge
bieden van groot belang voor veel planten- en diersoorten. Want
zoals gezegd: velen van hen hebben de landbouw nodig. Er zal
echter het nodige moeten veranderen willen die soorten het hoofd
boven water kunnen houden.
Agrarisch natuurbeheer
In Zeeland wordt al het een en ander gedaan om de natuurwaarden
van het boerenland weer te vergroten. Zo zijn er o.a. het patrijzen-
project (akkerrandenbeheer, dijk- en bermbeheer en struweelaan-
plant t.b.v. de patrijs), de Zeeuwse Vlegel (teelt van granen met
beperkingen aan het gebruik van bestrijdingsmiddelen en kunst
mest), het project Zonnestraal (bloemrijke akkerranden op Schou
wen), het erven-herstelproject (in de Zak van Zuid-Beveland) en het
weidevogelbeschermingsproject (door heel Zeeland). Beide laatste
worden gecoördineerd door de SLZ. De laatste tijd komt het begrip
'agrarisch natuurbeheer' steeds nadrukkelijker naar voren. De
gedachte hierachter is dat ook boeren natuur kunnen beheren,
zowel binnen als buiten natuurgebieden. Een bijzonder aspect
daarvan is het 'bedrijfsnatuurplan'. In Zo'n plan worden mogelijk
heden aangegeven om op een agrarisch bedrijf natuur- en land
schapswaarden te versterken. Het plan omvat een bedrijfsplatte-
grond met een toelichting, waarop is aangegeven welke maatregelen
er genomen kunnen worden en hoe (indien nodig) de bedrijfsvoe
ring hiervoor kan worden aangepast. Een bedrijfsnatuurplan omvat
het hele bedrijf; dus zowel erf als productiegronden, inclusief alle
landschapselementen.
Zo'n plan wordt opgesteld in samenspraak met de boer en/of
boerin, welke zelf ideeën en wensen kunnen inbrengen. Speciale
aandacht wordt besteed aan de inpassing binnen de bedrijfsvoering
en hoe een en ander te realiseren is. Veelal kunnen met concrete,
soms eenvoudige maatregelen goede resultaten behaald worden. In
een aantal gevallen zal hulp van vrijwilligers of collega-boeren
ingeroepen moeten worden.
19
Dc Boom In 3-96
De Boom In 3-96
