QQOOOOGOQO
Man en paard maakten plaats voor grote tractoren, voor combines,
voor reusachtige bietenrooiers voor volledig gemechaniseerde
combinaties die de aardappel rooien, sorteren en bunkeren. Het
versnipperde grondareaal van weleer is grotendeels verkaveld. Dat
ging gepaard met bedrijfsvernieuwing en -verplaatsing. Vele tien
duizenden hectares zijn onteigend en duizenden hoeves met hun
erven zijn afgebroken en verdwenen. Ze moesten plaats maken
voor woningbouw, voor wegenbouw, voor recreatie en industrie
terreinen. In 1953 spoelde de zee over een groot deel van het Zuid
Westen. Daarmee waren in een nacht enige duizenden hoeves en
erven beroofd van hun bomen, heesters, planken schuur en vaak
ook nog van hun historische gebouwen die generaties lang dienst
hadden gedaan.
Boerenerven en boerentuinen
Het wordt zo midden in dit verhaal tijd om boerenerf en -tuin wat
nader te definieren.
Onder een erf verstaat men een al of niet omheind stuk grond met
gebouwen (boerderij en bijgebouwen) en onbebouwde ruimte (tuin
en bedrijfsruimte) die samen een eenheid vormen. De boerentuin
omvat die delen van het erf waarop nuts- en sierplanten gekweekt
worden; groenten, bloemen, maar ook (klein)fruit, keuken- en
geneeskruiden.
Heeft een traditioneel erf, heeft een dito boerentuin enige waarde
om gememoreerd en geboekstaafd te worden, en zo ja, welke?
Vele eeuwen heeft niemand - en zeker de boerinnen en boeren niet
- stil gestaan bij deze vraag. Je had boerentuinen, die werden
onderhouden voor het nut en de sier, en verder ging het verhaal
niet. De beschrijvende tuingeschiedenis hield zich bezig met de
culturele en plantaardige waarde van grote adellijke tuinen, met de
tuinen rond kloosters en landgoederen. Wat later kwamen daar de
tuinen van de gegoede burgerij bij. Die konden planten of elemen
ten van waarde bevatten. Met boerentuinen hield niemand zich
bezig. En toch, zowel plantkundig en ecologisch als cultuurhisto
risch is de boerentuin en het erf van grote waarde.
De boerentuin maakt deel uit van ons cultuur-historisch erfgoed.
Professor Rabbinge (Wageningen, lid Wetenschappelijke Raad Rege
ringsbeleid) zei onlangs op een congres: "de huidige samenleving
wil niet alleen ruimte voor oorspronkelijke natuur op zich, de
samenleving hecht waarde aan cultuurhistorie, herinneringen aan
een rijk verleden. Cultuurhistorische landschappen en elementen
moeten behouden en hersteld worden".
Het merkwaardige bij boerentuinen is, dat wij ons nooit bewust
zijn geweest van die waarde. Ze waren altijd zo geheel vanzelfspre-
ken aanwezig in al hun rijkdom en verscheidenheid dat we hun
bestaan als vanzelfsprekend aannamen. Nu ze echter, doordat de
samenleving en dus ook de landbouw in een stroomversnelling is
geraakt, in snel tempo dreigen te verdwijnen, - in feite voor het
overgrote deel al verdwenen zijn - beseffen we hun waarde pas.
15
De Boom In 2-97
ilOEMEM,
BOOMGAARD
De Boom In 2-97
